لغزش مهره های کمر : بررسی علائم و روش های درمان

لغزش مهره های کمر نوعی بیماری نخاعی است که باعث کمردرد می‌شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که یکی از مهره‌های استخوان‌های ستون فقرات شما، از محل خود بر روی مهره زیر خود بلغزد، به همین دلیل به این مورد بیماری لغزش مهره‌های کمر می گویند. بیشتر اوقات، درمان غیر جراحی می‌تواند علائم این بیماری را تسکین دهد. اگر دچار لغزش مهره های کمر شدید هستید، جراحی در اکثر موارد موفقیت‌آمیز است.

اسپوندیلولیستزیس چیست؟

اسپوندیلولیستزیس یا لغزش مهره های کمر شرایطی است که شامل بی ثباتی ستون فقرات می‌شود، به این معنی که مهره‌ها بیش از حد لازم حرکت می‌کنند. یک مهره از محل خود بر روی مهره زیر می‌لغزد. این شرایط ممکن است عصبی را تحت فشار قرار دهد، که می‌تواند باعث کمردرد یا درد پا شود.
کلمه spondylolisthesis (با تلفظ spohn-di-low-less-THEE-sis ) از کلمات یونانی spondylos که به معنی “ستون فقرات” یا “مهره” و listhis، به معنی “لغزش، لغزیدن یا حرکت” است، ساخته شده است.

ستون فقرات دارای ۳۲ مهره است که همه آن‌‌ها به صورت ستونی بر روی هم ردیف شده و از قسمت‌هایی از نخاع و دستگاه عصبی در برابر آسیب‌ها و ضربات وارده محافظت می‌کنند، در صورتی که یکی از این مهره‌ها جابه‌جا شود، عارضه سرخوردگی مهره‌ها رخ داده است.
شایع‌ترین محل سرخوردگی در ستون فقرات، حرکت مهره پنجم کمر (L5) بر روی مهره خاجی یا ساکروم (S1) است و عواملی چون فشار شدید، شکستگی‌ها، تومورها، برخی از عوامل مادرزادی یا تغییرات تخریبی در ناحیه پشتی مهره‌ها در بروز آن نقش دارند. 

آیا اسپوندیلولیستزیس همان اسپوندیلولیز است؟

اسپوندیلولیز و اسپوندیلولیستزیس هر دو باعث کمردرد می‌شوند. آن‌ها با هم مرتبط هستند اما یکسان نیستند.

اسپوندیلولیز: یک نوع نقص ستون فقرات در اثر شکستگی ناشی از استرس یا ترک استخوان‌های ستون فقرات است. این بیماری در ورزشکاران جوان معمول است.

اسپوندیلولیستزیس: این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که یک مهره از جای خود می‌لغزد و روی استخوان زیر آن قرار می‌گیرد. وقتی شکستگی استرس باعث لغزش شود، اسپوندیلولیز ممکن است باعث اسپوندیلولیستزیس شود. یا ممکن است مهره به دلیل شرایط تخریب از جای خود بلغزد. دیسک‌های بین مهره‌ها و مفاصل وجهی (دو قسمت پشتی هر مهره که مهره‌ها را به یکدیگر متصل می‌کند) می‌توانند فرسوده شوند. وقتی استخوان مفصل وجهی بیش از حد رشد می‌کند و باعث ایجاد یک سطح ناهموار و ناپایدار می‌شود که باعث می‌شود مهره‌ها نتوانند در جای خود بمانند. علت این بیماری مهم نیست، وقتی مهره از جای خود می‌لغزد، استخوان زیر آن را تحت فشار قرار می‌دهد. در بیشتر موارد لغزش مهره های کمر علائمی ایجاد نمی‌کنند. اگر درد پا احساس می‌کنید، می‌تواند ناشی از فشرده سازی یا “نیشگون گرفتن” ریشه‌های عصبی خارج شده از کانال نخاع (تونل ایجاد شده توسط مهره‌های به هم پیوسته ستون فقرات) باشد. فشرده سازی یا نیشگون گرفتن اعصاب به دلیل لیز خوردن مهره‌ها از موقعیت اصلی خود و باریک شدن فضای لازم برای اعصاب است.

انواع اسپوندیلولیستزیس کدام‌اند؟

انواع الغزش مهره های کمرعبارت‌اند از:

• اسپوندیلولیستزیس دیسپلازی یا مادرزادی: زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات کودک قبل از تولد به شکلی که باید تشکیل نشود. مهره‌های نامرتب فرد را در معرض لغزش در طول زندگی قرار می‌دهد.
• اسپوندیلولیستزیس استخوانی: در نتیجه اسپوندیلولیز اتفاق می‌افتد. ترک یا شکستگی باعث ضعیف شدن استخوان می‌شود.
• اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو: رایج ترین نوع این بیماری است که به دلیل افزایش سن اتفاق می‌افتد. با گذشت زمان، دیسک‌هایی که مهره‌ها را بالشتک می‌کنند آب خود را از دست می‌دهند. با نازک شدن دیسک‌ها، به‌احتمال زیاد مهره‌ها از جای خود می‌لغزند.

انواع کمتر رایج اسپوندیلولیستزیس عبارت‌اند از:

• اسپوندیلولیستزیس تروماتیک یا ضربه‌ای: هنگامی اتفاق می‌افتد که آسیب منجر به لغزش مهره‌ها شود.
• اسپوندیلولیستزیس پاتولوژیک: هنگامی اتفاق می‌افتد که بیماری مانند پوکی استخوان، یا تومور باعث ایجاد این بیماری شود.
• اسپوندیلولیستزیس بعد از جراحی: در نتیجه جراحی ستون فقرات لغزش ایجاد شود.

لغزش مهره های کمر چقدر شایع است؟

لغزش مهره های کمر و اسپوندیلولیز در حدود 4٪ تا 6٪ از جمعیت بزرگسال رخ می‌دهد. بیمار ممکن است سال‌ها با اسپوندیلولیستزیس زندگی کند و از آن آگاهی نداشته باشد، زیرا ممکن است علائمی نداشته باشد.
اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو (که به دلیل افزایش سن و ساییدگی ستون فقرات رخ می‌دهد)، بعد از 50 سالگی شیوع بیشتری دارد و در زنان بیشتر از مردان است.
وقتی کمردرد در نوجوانان اتفاق می‌افتد، اسپوندیلولیستزیس isthmic (که معمولاً در اثر اسپوندیلولیز ایجاد می‌شود) یکی از مهم‌ترین دلایل است.

چه کسانی در معرض خطر لغزش مهره های کمر قرار دارند؟

احتمال دارد به دلیل موارد زیر دچار اسپوندیلولیستزیس شوید.

دوومیدانی:

ورزشکاران جوانی (کودکان و نوجوانان) که در ورزش‌هایی که باعث کشش ستون فقرات کمر می‌شود، مانند ژیمناستیک و فوتبال شرکت می‌کنند، به احتمال زیاد دچار اسپوندیلولیستزیس می‌شوند. لغزش مهره در طول جهش رشد کودکان اتفاق می‌افتد. اسپوندیلولیستزیس یکی از مهم‌ترین دلایل کمردرد در نوجوانان است.

ژنتیک:

برخی از افراد مبتلا به اسپوندیلولیستزیس isthmic با بخش نازک‌تری از مهره به نام pars interarticularis متولد می‌شوند. این قطعه نازک استخوان مفاصل وجهی را متصل کرده که مهره‌ها را مستقیماً در بالا و پایین به هم متصل می‌کند و یک واحد کاری را ایجاد می‌کند که اجازه حرکت ستون فقرات را می‌دهد. این مناطق نازک‌تر در مهره‌ها احتمال شکستگی و لغزش دارند. اسپوندیلولیستزیس دژنراتیو همچنین دارای یک جز ژنتیکی بزرگ است.

سن:

با افزایش سن، شرایط دژنراتیو ستون فقرات می‌تواند ایجاد شود، این شرایط زمانی است که ساییدگی ستون فقرات باعث ضعیف شدن مهره‌ها می‌شود. بزرگسالان مسن با شرایط تخریب ستون فقرات ممکن است در معرض خطر بیشتری برای لغزش مهره های کمر باشند. این بیماری بعد از 50 سالگی شیوع بیشتری پیدا می‌کند.

اسپوندیلولیستزیس درجه پایین در مقابل درجه بالا چیست؟

برای تعیین شدت لغزش مهره های کمر، پزشک شما به آن نمره می‌دهد:

درجه پایین (درجه I و درجه II) معمولاً نیازی به جراحی ندارند. موارد با درجه کم معمولاً در نوجوانان مبتلا به اسپوندیلولیستزیسم isthmic و تقریباً در همه موارد اسپوندیلولیستزیس تخریب دیده می‌شود.
اگر خیلی احساس درد کنید ممکن است به اسپوندیلولیستزیس درجه بالا (درجه III و درجه IV ) مبتلا باشید و به جراحی نیاز داشته باشد.

آیا برای اسپوندیلولیستزیس به جراحی نیاز دارم؟

پزشک شما معمولا با گزینه‌های غیر جراحی مانند استراحت و فیزیوتراپی شروع می‌کند. این روش‌های درمانی اغلب علائم را تسکین می‌دهند. اگر شما علائم زیر را دارید ممکن است پزشک جراحی را به شما توصیه کند:

• اسپوندیلولیستزیس با درجه بالا داشته باشید.
• درد شدیدی را تجربه کنید.
• درمان‌های غیر جراحی را امتحان کرده اما هنوز علائمی دارید.

علائم لغزش مهره های کمر

شما ممکن است هیچ علائمی از اسپوندیلولیستزیس را تجربه نکنید. بعضی از افراد این بیماری را دارند و حتی آن را نمی‌دانند. اگر علائمی دارید، درد کمر به طور معمول درد اصلی است. درد ممکن است تا باسن و پایین ران گسترش یابد. همچنین ممکن است موارد زیر را تجربه کنید:

• احساس درد در کمر که به پاها و لگن نیز منتشر می‌شود.
• اسپاسم عضلات در ناحیه همسترینگ (عضلات پشت ران).
• تغییر شکل ستون فقرات
• سفتی پشت
• ضعف عضلانی
• بی‌حسی پاها
• مشکل در راه رفتن یا ایستادن به مدت طولانی.
• اختلال تعادل و ناتوانی در راه رفتن به طور صحیح
• درد هنگام خم شدن.
• تشدید درد با عطسه و سرفه
• تشدید درد با نشست‌وبرخاست
• بی حسی، ضعف یا سوزن‌سوزن شدن پا.
• آتروفی عضلانی در اندام‌های تحتانی

اسپوندیلولیستزیس چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک متخصص شما یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از شما در مورد علائم شما سؤال می‌کند. سپس برای تأیید تشخیص به احتمال زیاد به یک اسکن برای تصویربرداری نیاز خواهید داشت.

به چه آزمایش‌های تصویربرداری نیاز دارم؟

اشعه ایکس نخاع: به پزشک شما کمک می‌کند تا ببینند مهره در جای خود قرار دارد یا خیر.

سی‌تی‌اسکن یا اسکن ام.آر.آی: ممکن است برای دیدن جزئیات بیشتر ستون فقرات یا دیدن بافت نرم مانند دیسک و اعصاب لازم باشد.

روش‌های درمان لغزش مهره های کمر

درمان اسپوندیلولیستزیس به درجه لغزش، علائم، سن و سلامت کلی شما بستگی دارد. ارائه دهنده درمان پزشکی یعنی پزشک متخصص شما گزینه‌های درمانی را با شما در میان می‌گذارد. ممکن است به دارو، فیزیوتراپی یا جراحی نیاز داشته باشید.

چه درمان‌های غیر جراحی در دسترس است؟

درمان‌های غیر جراحی شامل موارد زیر است:

استراحت: از فعالیت‌های سنگین و ورزشی کمی استراحت کنید.

دارو: یک داروی ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAID) بدون نسخه، مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن، می‌تواند موجب تسکین درد شما شود. اگر این داروها کار نمی‌کنند، پزشک شما ممکن است داروهای دیگری را تجویز کند.

تزریقات: ممکن است پزشک شما داروهای استروئیدی را مستقیماً در ناحیه آسیب دیده تزریق کند.

فیزیوتراپی: یک فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات هدفمندی را برای تقویت عضلات شکم و کمر به شما بیاموزد. تمرینات روزانه اغلب پس از چند هفته درد را تسکین می‌دهند.

بریس: بریس می‌تواند به ثبات ستون فقرات کمک کند. بریس حرکت را محدود می‌کند تا شکستگی‌ها بهبود یابد. از بریس در بزرگسالان استفاده نمی‌شود.