یکی از مهم‌ترین مواردی که در کنترل بیماری تومور مغزی وجود دارد، برداشتن حداکثر میزان ضایعه است. به همین جهت برای کنترل بیماری تومور مغزی از جراحی استفاده می‌شود. چه تومور خوش‌خیم و چه بدخیم باشد جراحی گزینه مناسبی است. در برخی موارد نادر که ممکن است توموری خوش‌خیم با سایز کوچک باشد یا مشکلاتی از قبیل بیهوشی برای بیمار وجود داشته باشد، می‌توان تومور را تحت‌نظر قرارداد و برای جراحی صبر کرد. هرچند ممکن است جراحی تومور مغزی نیز عوارضی را داشته باشد اما یکی از بهترین شیوه‌های کنترل و درمان بیماری است که هرچه مهارت پزشک بالاتر باشد، درمان حاصله نیز بهتر خواهد بود.
چه زمانی نیازمند جراحی تومور مغزی هستیم؟
درصورتی‌که پزشک تشخیص احتمالی تومور را بدهد از فرد خواهد خواست تا تصویربرداری از مغز را انجام دهد. درصورتی‌که در تصویر گرفته شده نشانی از تومور باشد، جراحی باید انجام شود. مخصوصاً اگر تومور مغزی در کودکان مشاهده شود، اولین قدم جراحی برداشتن تومور مغزی است.
انواع تومورهای مغزی که تا به امروز توسط جراحی تومور مغزی درمان شده‌اند شامل:
- گلیوما
- مننژیوما
- نورومهای آکوستیک
- تومورهای هیپوفیز
- تومورهای اولیه نوروکتودرمی
- مدولوبلاستوما
- کرانیو فارنژیوم
- تومورهای ناحیه پینه آل
- تومورهای clival و esthesioneuroblastoma
آمادگی‌های لازم جهت انجام جراحی تومور مغزی
یکی از مواردی که باید به آن غلبه کنید، استرس است. به همین دلیل هر سوالی که داشتید از پزشک خود بپرسید. به طور کلی باید قبل از انجام جراحی تومور مغزی موارد زیر انجام شود:
- بررسی عملکرد قلب
- تصویر برداری با اشعه ایکس از قفسه سینه
- انجام ام‌ار‌ای
- سی تی اسکن
- دربرخی موارد ممکن است نیاز به آنژیوگرافی نیز باشد
- بررسی داروهای مصرفی
در برخی موارد با توجه به تشخیص پزشک ممکن است قبل از جراحی داروهایی برای پیشگیری از تشنج و کاهش آب مغزی تجویز شود. تجویز آنتی‌بیوتیک اقدام بعدی است که برای جلوگیری از عفونت است.درصورتی که به آنتی بیوتیک حساسیت دارید باید پزشک خود را در جریان قرار دهید. برخی از مکمل‌ها و ویتامین‌ها باید قبل جراحی مصرف نشوند. در صورتی که مکمل مصرف می‌کنید از قبل به پزشک خود اطلاع دهید. نکته‌ای که باید انجام دهید، مصرف آب است. ممکن است از شما بخواهند خورد و آشامیدن را از نیمه شب قبل جراحی قطع کنید. در این حالت داروهای تجویزی پیش از جراحی را با حداقل آب میل کنید.
تومور مغزی به چه روش‌هایی جراحی می‌شود؟
با توجه به نوع و درجه تومور، یکی از جراحی‌های تومور مغزی اتخاذ می‌شود. این جراحی‌ها عبارت‌اند از:
برش جمجمه یا کرانیوتومی
ابتدا با استفاده از ابزار پزشکی مخصوصی، بخشی از استخوان جمجمه برداشته می‌شود. با این کار دسترسی به تومور میسر می‌شود. سپس با توجه به نظر پزشک کل یا بخشی از تومور برداشته می‌شود. سپس استخوان برداشته شده سر جای خودش قرار میگیرید. البته در برخی موارد نیز با توجه به نظر پزشک ممکن است استخوان جمجعه را دوباره قرار ندهند.
به بیمارانی که تحت عمل کرانیوتومی قرار می‌گیرند توصیه می‌شود که در صورت امکان ، هر روز مقداری قدم بزنند ، اما تا زمانی که جراح مغز و اعصاب چنین فعالیتی را تأیید نکند ، نباید به ورزش بازگردند. کرانیوتومی نسبت به برخی روش‌های جراحی، معمولاً به دوره نقاهت طولانی‌تری نیاز دارد.
آندوسکوپی اندونازال
این روش جراحی کم تهاجمی‌تر از روش‌هایی مانند کرانیوتومی است. در نتیجه دوره نقاهت کمتر و درد کمتری را نیز برای بیمار ایجاد می‌کنند. در این جراحی یک لوله نازک از طریق بینی و سینوس‌ها وارد سر می‌شود. در سر لوله نور و ابزارهای ویژه برای هدایت تصویری وجود دارند. از روش آندوسکوپی اندونازال در قاعده جمجمه و اکثراً برای برداشتن تومور هیپوفیز استفاده می‌شود.
حراجی تومور مغزی با نورواندوسکپی
معمولاً برای نمونه‌برداری از تومورها و کیست‌های مغزی از نورو اندوسکوپ استفاده می‌شود. همچنین از این روش می‌توان برای برداشتن تومورهای کوچک نیز استفاده کرد. در نورواندوسکوپی یک سوراخ کوچک در جمجمه ایجاد می‌شود تا دستگاه آندوسکوپی وارد مغز شود. سپس با استفاده از تجهیزات خاصی که روی اندوسکوپ قرار گرفته است، نمونه‌برداری انجام می‌شود یا تومور کوچک برداشته می‌شود. نورواندویکپی به ما این امکان را می‌دهد به نواحی از مغز که درحال معمول قابیلت دسترسی ندارد، دسترسی پیدا کنیم.
جراحی توموز مغزی به وسیله شنت
در این روش لوله ای به نام شنت یا شانت از طریق سوراخ کوچکی که رو جمجمعه ایجاد شده است؛ وارد بطن‌های مغز می‌شود. شنت مایع اضافی یک سمت مغز را به سمت دیگر می‌برد. در این حالت سول های سرطانی آزاد درمایع توسط فیلتری که در شنت تعبیه شده است به دام می‌افتند. زمانی که مایع مغزی نخاعی به صورت غیر عادی افزایش یابد از این روش استفاده می‌شود.شنت با کاهش مایع مغزی نجاعی فشار داخل جمجمه را کم میکند. شنت مغزی برای درمان بیماری هیدروسفالی استفاده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
تعبیه مخزن اومایا
در صورتی که نیازمند انجام شیمی درمانی در بیماری تومور مغزی باشیم، ممکن است مخزن اومایا تعبیه شود. اومایا یک مخزن کوچک بوده که به لولی در زیر پوست سر متصل می‌شود. سر دیگر لوله به یکی از بطن‌های مغز که مایع مغزی- نخاعی جریان دارد، ختم می‌شود. با انجام اینکار امکان رساندن مواد شیمی درمانی به سر ایجاد می‌شود. مورد دیگر نیز خارج کردن مایع مغزی نخاعی برای انجام نمونه برداری است. در صورتی که نیاز به مخزن نباشد، مخزن را برمی‌دارند.
پس از اتمام جراحی تومور مغزی چه می‌شود و چه‌کارهایی باید انجام داد؟
- برای بیمارانی که تحت عمل جراحی تومور مغزی قرار می‌گیرند معمولاً یک یا دو روز در بیمارستان بستری می‌شوند. اما برای کسانی که کرانیوتومی می‌کنند، بستری در بیمارستان معمولاً حدود یک هفته است.
- اغلب داروهایی که معمولاً بعد از جراحی تجویز می‌شوند برای درد و گاهی اوقات تهوع است. بعد از جراحی کرانیوتومی، علاوه بر داروی کاهش درد ممکن است برای جلوگیری از حالت تهوع، تورم مغز، تشنج و زخم معده نیز دارو تجویز شود.
اقدامات پس از مرخصی
- بیمارانی که تحت عمل تحت جراحی تومور مغزی قرار می‌گیرند، معمولاً حدود دوهفته پس از عمل به ورزش‌های سبک مانند شنا یا دویدن برمی‌گردند و پس از حدود چهار هفته تمرینات معمول خود را می‌توانند انجام دهند. روز بعد از جراحی، بیماران معمولاً بلند می‌شوند و در حال راه‌رفتن هستند. ممکن است به‌سرعت خسته شوند و نیاز به نشستن و استراحت مکرر داشته باشند. این احساس طبیعی و قابل‌انتظار است.
- پس از عمل، بیماران برای چندین جلسه پیگیری با بهترین جراح مغز و اعصاب برنامه‌ریزی خواهند شد. بسته به نوع تومور مغزی و اینکه آیا علائم جدیدی ایجاد می‌شود یا نه، ممکن است قرار ملاقات با متخصصان دیگری مانند متخصص مغز و اعصاب، متخصص غدد، گوش و حلق و بینی یا چشم‌پزشک نیز تعیین شود.
- در طول این قرار ملاقات‌ها، جراح مغز و اعصاب بیمار را ارزیابی کرده و پیشرفت بهبودی را ثبت میکند. همچنین، جراح مغز و اعصاب معمولاً آزمایش‌های تصویربرداری را برای بررسی وضعیت مغز و نظارت بر عود تومور تجویز میکند.
- در برخی موارد ممکن است بیمار به توان‌بخشی یا فیزیوتراپی نیاز داشته باشد. اغلب بیماران این شرایط را تجربه نخواهند کرد. برخی از بیماران ممکن است دچار برخی حواس‌پرتی‌ها شوند مانند مشکلات حافظه، انجام وظایف و دامنه توجه یا تغییراتی در توانایی فیزیکی، مانند کاهش کنترل حرکتی یا تغییر در گفتار. اگر هر یک از این تغییرات رخ دهد، بیماران به احتمال زیاد نیاز به توان‌بخشی خواهند داشت.
- حذف تومور مغزی در کودکان می‌تواند در مغز، اثرات شناختی مانند ناتوانی‌های یادگیری داشته باشد. همچنین، برداشتن تومور در نزدیکی هیپوفیز یا هیپوتالاموس می‌تواند منجر به اختلالات غدد درون‌ریز شود که می‌توان آن را با درمان جایگزین هورمونی به مدت طولانی مدیریت کرد.
- بسیاری از بیماران پس از جراحی محدودیت‌های طولانی‌مدت ندارند و فقط مراقب‌های بعد از جراحی تومور مغزی درست انجام شود تا از آسیب احتمالی جلوگیری کند.
نظرات کاربران