تومور هیپوفیز یا به عبارتی آدنوم هیپوفیز سومین تومور شایع در داخل جمجمه است که منشا آن غده هیپوفیز است و حدود 15 درصد از تومورهای درون جمجمه را شامل می‌شوند. نکته مثبت در رابطه با تومور هیپوفیز، خوش خیم بودن آن است و معمولا رشد آهسته ای دارند و تنها 5 یا 10 درصد از این تومورها تهاجمی هستند.
درصد فراگیری تومور هیپوفیز
تحقیقات کالبد شکافی نشان داده است که 10 الی 20 درصد از افراد عادی دارای تومور هیپوفیز هستند.از آنجا که اغلب این تومورها کوچک باقی می‌مانند ،علائم قابل توجهی ندارند و آسیب نیز ایجاد نمی‌کنند ممکن است مشخص نشوند. از طرفی شیوع این تومور در زنانی که در سن یائسگی قرار دارند بیشتر از مردان است.
انواع تومور هیپوفیز
تومورهای هیپوفیز نیز مانند بسیاری از تومور های مغزی، از روی اندازه آن‌ها واینکه هورمون هیپوفیز ترشح می‌کنند یا نه انجام می‌شود. از نظر اندازه یک میکرو تومور کمتر از یک سانتی متر ویک ماکرو تومور بیش از یک سانتی متر است.
تومور هیپوفیز غدد درون ریز
این تومورها هورمون اضافی ترشح می‌کنند وشامل موارد زیر هستند:
- تومورهای ترشح کننده پرولاکتین معروف به پرولاکتیما
- تومور ترشح کننده آدنوکورتیکوتروپیک(ACTH)که باعث ایجاد بیماری کوشینگ می‌شود.
- تومور ترشح کننده هورمون رشد(GH) که باعث ایجاد بیماری آکرومگالی می‌شود.
- تومور هیپوفیز ترشح کننده هورمون تحریک کننده تیروئید(TSH)که باعث پرکاری تیروئید می‌شود.
علائم تومور هیپوفیز ترشح کننده
تومور های ترشح کننده هرکدام دارای علائم مخصوص به خود هستند.
تومور ترشح کننده پرولاکتین
علائمی که در زنان ایجاد می‌کند شامل:
- فقدان دوره قاعدگی
- نامنظم بودن دوره قائدگی
- داشتن ترشحات شیری از پستان‌ها
علائمی که در مردان ایجاد می‌کند شامل:
- کاهش میزان اسپرم
- کاهش میل جنس
- مشکلاتی از قبیل اختلال در نعوظ
- رشد پستان
تومور ترشح کننده ACTH
این تومور باعث بروز علائم احتمالی بیماری کوشینگ است که شامل:
- گرد بودن بیش از اندازه صورت
- ضعف عضلانی
- لاغرشدن پا و دست‌ها
- تجمع چربی در قسمت فوقانی پشت بدن و برخی موارد در قسمت میانی
- کبودی
- اضطراب
- افسردگی
- آکنه
- فشار و یا قند خون بالا
- ضعف استخوان‌ها
- تحریک پذیری
تومور هیپوفیز ترشح کننده هورمون رشد
این تومور با ترشح هورمون رشد اضافی یا آکرومگلی می‌تواند علائم زیر را فرد مبتلا نمایان کند:
- بزرگ شدن دست وپا
- ناراحتی‌های قلبی
- تعریق بالا
- درد در مفاصل
- دنداد‌های نامرتب و کج
- افزایش موی بدن به نسبت افراد عادی
- بالا بودن قندخون
- زمخت و درشت شدن صورت
- رشد قد سریع در کودکان
تومور ترشح کننده هورمون تحریک کننده تیروئید(TSH)
یکی از دلایل نادر ایجاد پرکاری تیروئید همین نوع تومور است که با تحریک غده تیروئید باعث تولیئ حجم بالایی از هورمون تیروکسین می‌شود و علائم زیر را شامل می‌شود:
- ضربان قلب نا منظم
- تعرق بالا
- کاهش وزن
- تپش قلب یا ضربان سریع
- حرکات مکرر روده
راه های تشخیص ابتلا به تومور هیپوفیز
برخی از انواع این تمورها فاقد علائم است و به طرو تصادفی حین تصویربرداری پزشکی شناسایی می‌شوند.درحالت کلی بسته به نوع هورمونی که ترشح می‌کنند،دارای علامت هستند.در ارتباط با آدنوم هیپوفیزی که هورمون ترشح نمی‌کند نیز می‌توانیم علائمی را مشاهده کنیم.درصورتی که یک فرد تنها سه مورد از علائم زیر را دارا باشد،به احتمال زیاد دچار یکی از انواع آدنوم هیپوفیز شده است:
- خستگی
- افسردگی یا تحریک پذیری بالا
- مشکلات بینایی که می‌تواند کاهش دید تا دوبینی را هم شامل شود.
- ناباروری
- اختلالات جنسی
- مشکلات رشد
- درد در مفاصل
- کبود شدن سریع بدن
- کاهش یا فزایش وزن بدون دلیل
- ضعف یا پوکی استخوان
- اختلال در قائدگی مثل یائسگی زودرس
- حالت تهوع یا استفراغ
- مشکلاتی در حس بویای
- ترشحان شیری از پستان
- ضعف عضلانی
- سندرم تونل کارپ
درمان تومور هیپوفیز به چه طریقی انجام می‌شود؟
در صورتی که فردی با داشتن علائم ذکر شده به پزشک مراجعه کند،ابتدا پزشک سوالاتی از بیمار می‌پرسد. سپس یک معاینه فیزیک انجام داده و در صورتی که مشکوک به وجود تومور هیپوفیز شود، از بیمار می‌خواهد تا معاینات و آزمایش زیر را جهت تشخیص دقیق انجام دهد.
این معاینات شامل معاینه چشم برای بررسی سطح بینایی و اینکه آیا تومور روی بینایی تاثیر گذاشته یا خیر انجام می‌شود.معاینه دیگر شامل تست مغز واعصاب است که در آن عملکرد مغز، نخاع و اعصاب چک می‌شوند.یک آزمایش خون و ادرار نیز جهت تشخیص میزان وسطح هورمون در بدن نیا است.درصورتی که پزشک احساس نیاز کند از شما می‌خواهد علاوه برموارد بالا یک تصویر برداری پزشکی که اغلب سیتی اسکن یا ام ار ای است را نیز انجام دهید تا درصورتی که توموری غیر علامت باشد شناسایی شود.
زمانی که وجود تومور هیپوفیز تایید شود،روند درمانی بر اساس اندازه و سلامت بیمار شروع خواهد شد. در این مرحله به طور کلی از سه روش برای درمان استفاده می‌شود:
- برداشتن تومور از طریق جراحی
- پرتودرمانی که ممکن است در آن از اشعه ایکس با دوز بالا استفاده شود.
- دارو درمانی
هرسه روش نامبرده برای کنترل،کاهش علائم ناشی از تومور،ریشه کن کردن و کوچک کردن تومور استفاده می‌شوند.
نظرات کاربران