مراقبت های بعد از جراحی تومور مغزی باید چگونه باشد؟

تومورهای مغزی به علت رشد غیرطبیعی سلول‌ها اتفاق می‌افتند. انواع مختلفی از تومورهای مغزی وجود دارند اما به طور کلی تومورهای مغزی به دو دسته خوش‌خیم و بدخیم تقسیم می‌شوند. تومورهای خوش خیم و بدخیم باید سریعا توسط پزشک متخصص درمان شوند تا از آسیب به مغز جلوگیری شود. بعد از جراحی تومور مغزی، برای کوتاه شدن دوره نقاهت بیمار و بهبود سریع تر، وی باید یک سری از نکات را رعایت کند. این نکات در قالب مراقبت‌های بعد از جراحی تومور مغزی می‌باشد. در این مقاله سعی داریم که به بررسی این نکات مهم بپردازیم.

عوارض بعد از جراحی تومور مغزی

از جمله عوارض جراحی تومور مغزی که ممکن است رخ بدهد می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تشنج بعد از جراحی تومور مغزی

فرد مبتلا به تومور مغزی ممکن است قبل، بعد یا در حین جراحی دچار تشنج شود. در این حالت بیمار را باید به پهلو بخوابانید زیرا ممکن است ترشحاتی از دهان بیمار خارج شود که راه تنفس وی را مسدود کند و مانع نفس کشیدن وی شود. همچنین باید اشیا تیز را از اطراف وی دور کنید، زیرا ممکن است ناخواسته حرکات شدیدی از او سر بزند. بعد از تشنج نیز بیمار هوشیاری کامل ندارد به همین علت نباید غذا یا دارویی به بیمار بدهید زیرا بیمار قدرت بلع ندارد. 

فراموشی بعد از عمل تومور مغزی

اگر در حین برداشتن تومور مغزی جراح به بخشی از مغز که مربوط به یادآوری اطلاعات است، آسیب وارد کند، بیمار ممکن است دچار فراموشی شود. این عارضه با دارو، قابل درمان است. 

سردردهای بعد از عمل تومور مغزی

سردرد بعد از جراحی تومور مغزی ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شود. سردردی که بعد از جراحی کرانیوتومی به علت استفاده از داروی بیهوشی و فشاری که در هنگام برداشتن تومور از مغز به بافت مغز وارد شده است ایجاد می‌شود توسط مسکن درمان می‌شوند. در صورتی که سردرد بیش از 2 هفته به طول انجامید باید سریعاً پزشک متخصص را در جریان بگذارید. 

ورم سر بعد از عمل تومور مغزی

عموماً ورم بعد از جراحی تومور مغزی خطرناک نیست و در بیشتر موارد به علت کشش پوست جمجمه در حین جراحی ایجاد می‌شود. این عارضه بعد از 10 روز رفع شده و جمجمه به حالت اولیه خود باز می‌گردد. اما در صورتی که ورم سر به علت عفونت یا جمع شدن مایع مغزی نخاعی در ناحیه بین جمجمه و مغز باشد خطرناک است و بیمار نیاز به جراحی مجدد خواهد داشت. 

از دیگر عوارض جراحی تومور مغزی

• بروز تشنج‌های مکرر
• عفونت مغزی و ابتلا به مننژیت
• خونریزی مغزی و بالا رفتن احتمال ابتلا به سکته مغزی
• کاهش یا افزایش مایع مغزی نخاعی درون مغز
• تغییرات هورمونی (کمبود یا تشدید هورمون)
• بروز اختلالات شناختی و رفتاری
• بروز ناهنجاری‌ها و اختلالات رشد
• بروز مشکلات بینایی و شنوایی
• رشد مجدد تومور در مغز

مراقبت‌های بعد از جراحی تومور مغزی

مراقبت‌های بعد از جراحی تومور مغزی شامل موارد زیر است که با رعایت این موارد می توان از عوارض بعد از جراحی تا حدودی پیشگیری کرد:

• داروهایی که پزشک تجویز کرده است باید طبق دستورات تجویز شوند. داروهای ضد تشنج و آنتی‌بیوتیک‌ها نیز باید سروقت و به طور منظم مصرف شوند.
• در صورت مشاهده هرگونه تورم و قرمزی یا ترشح خون در محل جراحی و جای بخیه باید سریعاً به پزشک مراجعه کنید. 
• در صورتی که از بینی بیمار مایع شفافی خارج شد، باید سریعاً به پزشک اطلاع دهید.
• بعد از ترخیص، بیمار نباید فعالیت‌های زیادی انجام دهد، قدم زدن و راه رفتن آرام کافی است.
• بعد از ترخیص از بیمارستان، حتماً به طور مرتب برای ویزیت به پزشک مراجعه کنید تا در صورت بروز مشکل سریعاً پزشک آن را برطرف کند.
• پس از انجام عمل باید چند دفعه در روز پانسمان‌ها عوض شوند و محل بخیه را خشک و تمیز نگه دارید. پانسمان‌ها باید برای مدت 1 هفته هر روز تعویض شوند. 
• اگر بخیه‌های بیمار جذبی باشد بعد از 10 روز جذب بدن می‌شوند. اما اگر هنگام جراحی از بخیه‌های غیر جذبی استفاده شده باشد باید پس از ده روز به پزشک مراجعه کنید تا برای کشیدن بخیه‌ها اقدام کند.
• بهتر است برای مدت 1 هفته از استحمام خودداری کنید تا محل جراحی خیس نشود. 
• در صورتی که بیمار دچار سردرد یا حالت تهوع شد باید از داروهایی مانند استامینوفن، بروفن، دیکلوفناک و غیره استفاده نماید. 
• زمانی که بیمار سرگیجه‌های طولانی دارد یا چشمانش سیاهی می‌رود، امکان دارد دچار کم خونی شدید شده یا فشار خونش پایین آمده باشد. اگر این علایم را در بیمار مشاهده کردید باید به بیمارستان یا پزشک مربوطه مراجعه نمایید.
• در دوران نقاهت، بیمار می‌تواند به کمک واکر قدم بزند. این کار از تحلیل اندام‌ها جلوگیری می‌کند و از طرفی به گردش خون نیز کمک می‌کند. همچنین از آمبولی ریه و لخته شدن خون نیز، پیشگیری می‌کند.
• بعد از جراحی، بیمار باید حداقل به مدت یک ماه رانندگی نکند و از رفتن به ارتفاعات و مکان‌های بلند، بپرهیزد.
• در مدت دوران نقاهت، بیمار باید از وسایل دیجیتال دوری کند و سعی کند از موبایل، تلویزیون، و رادیو استفاده نکند تا در معرض امواج آن ها قرار نگیرد.
• بیمار بهتر است که بیشتر از ویتامین‌ها و مواد مغذی استفاده کند و از مصرف مواد شور و قندی، خودداری نماید.
• برخی بیماران به درمان‌های بیشتری نیاز دارند که انجام آنها در خانه ممکن نیست. در این حالت بیمار برای مدت کوتاهی در مراکز توان‌بخشی بستری می‌شود تا ایمنی و تأثیرگذاری نقاهت تضمین شود. در ادامه روش‌های مختلف درمان توان‌بخشی پس از سکته مغزی را توضیح می‌دهیم.
• بیمار باید به کاردرمانی مراجعه کند. متخصص کاردرمانی توانایی بیمار را برای انجام فعالیت‌های ظریف و کاربردی، مانند لباس پوشیدن، استحمام و رعایت بهداشت فردی را ارزیابی می‌کند.
•  متخصص آسیب‌شناسی زبان و گفتار، اختلال‌های مربوط به زبان، گفتار و تفکر را ارزیابی و درمان مناسب را توصیه می‌کند و به بیمارانی که دچار اختلالات بلع هستند، کمک می‌کند.

دوران بهبود هر بیمار با دیگری تفاوت دارد و کیفیت آن به عامل‌های زیر وابسته است:

• محل تومور داخل مغز
• ناحیه‌هایی که تحت عمل جراحی قرار گرفته است.
• سن و وضعیت سلامت عمومی بیمار

قبل از آن که بیمار ترخیص شود، پزشک دستورهای لازم را برای انتقال از بیمارستان به خانه، به صورت مکتوب و شفاهی به بیمار و خانواده وی ارائه می‌دهد. برای مثال پزشک روش مراقبت از زخم را توضیح می‌دهد، داروهای لازم را تجویز می‌کند، زمان ویزیت پس از عمل را تعیین می‌کند و شماره تلفنی را برای مواقع اورژانسی اعلام می‌کند.

چه زمانی بیمار باید مجدد به پزشک مراجعه نماید؟

اگر علائم زیر را در بیمار مشاهده کردید، حتماً با پزشک معالج وی تماس بگیرید:

• افزایش حساسیت به نور، خشک و سفت شدن گردن یا تب بالای 38 درجه سلسیوس
• احساس گزگز و سوزن‌سوزن شدن یا بی‌حسی در صورت، بازوها یا پاها
• احساس ضعف در بازوها یا پاها یا به سختی راه رفتن
• خستگی بیش از حد یا به سختی از خواب بیدار شدن
• مشاهده تغییرات قابل توجه در رفتار یا خلق‌وخوی بیمار
• دشواری در ادرار کردن
• بی‌اختیاری ادرار یا مدفوع
• گیج بودن بیمار یا فراموش‌کار شدن وی
• توهم داشتن
• مشکلات بینایی یا شنوایی
• حالت تهوع یا استفراغ
• بیشتر یا شدیدتر شدن سردردها
• غش کردن یا تشنج
• اختلالات گفتاری
• قرمز، متورم و دردناک شدن ساق پا