رینوره مایع مغزی نخاعی (CSF) وضعیتی است که در آن مایع اطراف مغز به داخل بینی و سینوس‌ها نشت می‌کند. ضربه به سر، جراحی یا حتی نقایص مادرزادی می‌تواند سوراخی را در غشاهای نگه‌دارنده این مایع ایجاد کند. سپس به داخل بینی یا گوش فرد نشت می‌کند و باعث آبریزش بینی می‌شود. رینوره CSF بسیار نادر است. با این حال این وضعیت می‌تواند فرد را در معرض خطر عفونت‌های خطرناک مننژیت و پنوموسفالوس (هوا در حفره جمجمه) قرار دهد. در این مقاله قصد داریم به علائم، تشخیص و درمان نشت مایع مغزی نخاعی از بینی بپردازیم. با ما همراه باشید.
نشت مایعات مغزی چه علائمی دارد؟
رینوره به معنای آبریزش بینی است. اما آبریزش بینی با مایع مغزی با آلرژی یا سرماخوردگی متفاوت است. اگر مایع مغز فرد نشت کند، علائم زیر را خواهید داشت:
- مایع بینی آبکی و شفاف است
- هنگامی که سر خود را وارونه می‌کنید، قطرات افزایش می‌یابد
- سردرد
- طعم نمکی یا فلزی در دهان
- گرفتگی بینی
- سرگیجه
داشتن این علائم به این معنی نیست که فرد دچار رینوره CSF هست. بلکه بعد از داشتن این علائم، فرد به تشخیص متخصص گوش و حلق و بینی نیاز دارد. آنها مایع را آزمایش می‌کنند. سپس می‌توانند از سی تی اسکن برای تعیین محل نشتی استفاده کنند.
نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) چه زمانی اتفاق میافتد؟
نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) زمانی رخ می‌دهد که مایع مغزی نخاعی از طریق یک پارگی یا سوراخ کوچک در خارجی‌ترین لایه بافت همبند (به نام سخت شامه) که مغز و نخاع را احاطه کرده و در CSF نگه داشته می‌شود، خارج شود. پارگی یا سوراخ اجازه می‌دهد تا CSF به بیرون نشت کند. از دست دادن CSF باعث می‌شود که مغز در داخل جمجمه متحرک شود که منجر به سردرد می‌شود. از دست دادن مایع همچنین باعث کاهش فشار داخل جمجمه می‌شود که به آن افت فشار خون داخل جمجمه می‌گویند. نشت CSF می‌تواند در مغز (نشت CSF جمجمه) یا در هر نقطه در امتداد ستون فقرات (نشت CSF نخاعی) رخ دهد.
چه چیزی باعث نشت مایع مغزی نخاعی از بینی (CSF) می‌شود؟
بسیاری از موارد نشت مایع مغزی نخاعی (CSF) هیچ علت شناخته شده‌ای ندارند. به این نشت خودبخودی، CSF می‌گویند. اما از علل شایع این بیماری می‌توان مواذدی را که در ادامه ذکر می‌کنیم را نام برد. ضربه به سر یا آسیب ستون فقرات، پونکسیون کمری (تپ ستون فقرات)، سابقه اپیدورال یا کاتتر نخاعی، برخی از جراحی‌های سر و ستون فقرات، تزریق اپیدورال (برای تسکین درد)، نقایص قاعده جمجمه (مانند مننژوانسفالوسل)، هیدروسفالی داخل جمجمه ای با فشار بالا (تجمع غیر طبیعی CSF در مغز)، فشار خون داخل جمجمه زمینه‌ای و درمان نشده (افزایش فشار در مایع مغزی)، بیماری‌های بافت همبند زمینه‌ای و درمان نشده، مانند سندرم اهلرز دانلوس و مارفان و خار استخوان در امتداد ستون فقرات از علل شایع نشت مایع مغزی هستند.
نشت مایع مغزی نخاعی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص نشت CSF معمولاً با معاینه فیزیکی و شرح حال شروع می‌شود. تشخیص نشت مایع مغزی نخاعی ممکن است دشوار باشد و باعث تشخیص اشتباه یا تاخیر در تشخیص شود. فرد اگر مشکوک به نشت CSF جمجمه باشد، پزشک از بیمار می‌خواهد که به جلو خم شود تا ببیند که آیا این کار باعث افزایش جریان ترشحات بینی او می‌شود یا خیر. اگر بتوان ترشحات را جمع آوری کرد، برای آزمایشات آزمایشگاهی فرستاده می‌شود تا مشخص شود که مایع مغزی نخاعی است یا خیر.
پزشک همچنین آزمایشاتی را برای بررسی وضعیت مغز و نخاع تجویز می‌کند. این آزمایشات شامل موارد؛ توموگرافی کامپیوتری (CT)، اسکن تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI)، تست‌های تخصصی مانند میلوگرافی، که تصاویری از ستون فقرات، نخاع و ساختارهای اطراف را برای بررسی ناهنجاری‌ها می‌گیرد. سیسترنوگرام، که می‌تواند تعیین کند که آیا جریان غیرطبیعی مایع مغزی نخاعی در مغز یا کانال نخاعی وجود دارد یا خیر. همچنین برای تعیین اینکه آیا نشت مایع مغزی نخاعی جمجمه‌ای با قرار دادن پدهای کوچک پنبه‌ای در بینی وجود دارد یا خیر، ممکن است از آزمایش پلجت استفاده شود. با این حال، این تست‌ها نمی‌توانند برای تعیین محل نشتی استفاده شوند. سی تی اسکن، MRI، میلوگرام یا سیسترنوگرام می‌توانند به پزشک در تعیین محل نشتی در ناحیه جمجمه یا ستون فقرات کمک کنند.
نشت مایع مغزی نخاعی چگونه درمان می‌شود؟
در حالی که بسیاری از نشت‌های CSF به خودی خود بهبود می‌یابند و تنها به یک دوره استراحت نیاز دارند، بیمارانی که علائم این بیماری را دارند، به دلیل افزایش خطر ابتلا به مننژیت که با نشت CSF جمجمه همراه است باید به پزشک مراجعه کنند. برای نشت مایع مغزی نخاعی جمجمه‌ای که به درمان‌های محافظه کارانه پاسخ نمی‌دهد. ممکن است جراحی برای ترمیم نشت لازم باشد. عمل جراحی برخی از نشت‌های CSF نیاز به جراحی دارند. اگرچه جراحی تنها در صورتی انجام می‌شود که سایر گزینه‌های درمانی مؤثر نباشند و محل دقیق نشت مشخص باشد. انواع مختلفی از درمان‌های جراحی وجود دارد که نشت CSF را ترمیم می‌کند. جراحی ممکن است شامل ترمیم نشت مایع مغزی نخاعی با بخیه‌ها یا گرافت‌هایی باشد که از تکه‌های ماهیچه یا چربی ساخته شده‌اند.
آمبولیزاسیون وریدی این یک درمان جدید کم تهاجمی و مبتنی بر کاتتر برای فیستول‌های وریدی CSF است که فقط شامل بستن فیستول از داخل ورید است. برای نشت CSF نخاعی که به استراحت در بستر و سایر درمان‌های محافظه‌کار پاسخ نمی‌دهد، از چسب خون اپیدورال و چسب فیبرین استفاده می‌کنند. چسب خون اپیدورال رایج‌ترین درمان برای نشت CSF نخاعی است. در این روش، خون خود فرد به کانال نخاعی تزریق می‌شود. لخته خونی که تشکیل می‌شود یک مهر و موم برای جلوگیری از نشت ایجاد می‌کند. اگر چندین بار تلاش برای لکه‌های خونی اپیدورال جواب نداد، ممکن است سایر مواد پیوند مانند چسب فیبرین اپیدورال یا تکه‌های چربی یا عضلانی را پزشک امتحان کند. اگر این روش‌ها موفقیت آمیز نبود، سایر روش‌های جراحی برای ترمیم نشتی شامل استفاده از بخیه یا گیره‌های آنوریسم است.
همچنین اگر هیدروسفالی با فشار بالا باعث نشت مایع مغزی نخاعی شده باشد، این وضعیت ممکن است دوباره رخ دهد تا زمانی که از شانت برای کمک به تخلیه مایع اضافی استفاده شود.
پس از ترمیم نشت CSF چه نکاتی را باید رعایت کنیم؟!
پزشک دستورالعمل‌های مخصوصی را به شما خواهد داد، اما در این قسمت برخی از اقدامات احتیاطی معقول را آورده‌ایم که باید برای 4 تا 6 هفته پس از ترمیم نشت CSF باید رعایت کنید. نکاتی چون:
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- از خم شدن، بلند کردن، کشش و چرخش خودداری کنید.
- از سرفه و عطسه پرهیز کنید. اما در صورت لزوم، این کار را با دهان باز انجام دهید، بینی خود را باد نکنید.
- از نی استفاده نکنید.
- پشت خود را در تمام حرکات صاف نگه دارید (از زانو و باسن خم شوید).
نظرات کاربران
سلام
من ورزش کیک بوکسینگ کار میکنم و هر وقت ضربه سنگین دریافت میکنم مایع مغزیم نشت پیدا میکنه و بعد چند روز قطع میشه.البته اوایل یکی دو روز ادامه داشت الان سه الی چهار روز
به نظرتون خطرناکه؟
موقعی که سرم را پایین میارم مایع مغزی بیرون میاد، در ضمن تومور مغزی دچار شدم عمل هم نکردم چون روی ساقه مغز هسته.