کیست کلوئیدی چیست؟ علائم، روش‌های تشخیص و درمان

کیست کلوئیدی یک کیسه پر از مایع است که در مغز و معمولاً در بطن سوم ایجاد می‌شود. این کیست‌های کروی دارای پوستی صاف هستند و با ماده ای ژلاتینی به نام کلوئید پر شده اند. کلوئید می‌تواند از بسیار سیال بودن تا داشتن هسته ای تقریبا جامد متغیر باشد. کیست‌های کلوئیدی بسیار نادر هستند و فقط در 3 نفر از هر یک میلیون نفر از جمعیت رخ می‌دهند. اگرچه در هر سنی می‌توان آنها را پیدا کرد، اما معمولاً در بزرگسالان سی و چهل سال تشخیص داده می‌شوند. کیست کلوئید ممکن است در دوران کودکی وجود داشته باشد، اما آن‌قدر بزرگ نباشد که تا بزرگسالی علائم ایجاد کند.
مانند سایر کیست‌هایی که در مغز ایجاد می‌شوند، مانند کیست‌های آراکنوئید، کیست‌های کلوئیدی همیشه خوش‌خیم هستند. کیست‌های آراکنوئید و کیست‌های کلوئیدی منشأ جنینی دارند و بنابراین به آنها کیست‌های تکاملی گفته می‌شود یا از بدو تولد وجود دارند. آنها نئوپلاستیک (تومور) نبوده و سرطانی نیستند، به این معنی که گسترش نمی‌یابند و نیازی به پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی ندارند. برخلاف کیست‌های آراکنوئید، که معمولاً اندازه آنها افزایش نمی‌یابد، انتظار می‌رود که کیست‌های کلوئیدی به تدریج به و مرور زمان اندازه خود را افزایش دهند.
محل این کیست‌ها در بطن سوم است و به خاطر ایجاد احتمال انسداد مایع مغزی نخاعی (CSF) باعث نگرانی است. در واقع، کیست‌های کلوئیدی درمان نشده در موارد بسیار نادر می‌توانند باعث از دست دادن ناگهانی هوشیاری و حتی مرگ شوند. با این حال، بیشتر کیست‌های کلوئیدی را می‌توان به طور ایمن به طور نامحدود تحت نظر داشت و درمان نکرد. عواملی که تعیین می‌کنند زیر نظر داشتن یا برداشتن با جراحی بهتر است شامل میزان انسداد CSF، اندازه کیست و سن بیمار است. پیش بینی درمان برای بیمار مبتلا به کیست کلوئیدی بسیار عالی است.

چگونه یک کیست کلوئیدی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند؟

کیست کلوئیدی اغلب در سقف بطن سوم مغز ایجاد می‌شود. این بخش فضایی در مرکز مغز است که مایع مغزی نخاعی (CSF) را در خود نگه می‌دارد. کیست می‌تواند هرازگاهی جریان CSF را مسدود کند. همچنین می‌تواند باعث سردردهای موضعی شود. اینها سردردهایی هستند که هنگام قرار گرفتن در موقعیت خاصی رخ می‌دهند. فشار درمان نشده ناشی از این نوع کیست می‌تواند باعث خونریزی در مغز یا مرگ ناگهانی شود.

علت ایجاد کیست کلوئیدی چیست؟

محققان هنوز مطمئن نیستند که چه چیزی باعث ایجاد کیست کلوئیدی می‌شود. کیست ممکن است زمانی ایجاد شود که سیستم عصبی مرکزی نوزاد در رحم در حال رشد است.

علائم کیست کلوئیدی

کیست کلوئیدی تا زمانی که بزرگ نشود ممکن است علائم ایجاد نکند. علائم بستگی به این دارد که کیست در کدام قسمت از مغز رشد می‌کند. علائم ممکن است در هر فرد کمی‌متفاوت باشد، اما می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• تغییرات رفتاری
• از دست دادن هوشیاری به طور مختصر
• سردرد
• نقص حافظه

کیست کلوئیدی ممکن است باعث تجمع CSF در مغز شود. به این شرایط هیدروسفالی می‌گویند. هیدروسفالی می‌تواند علائم زیر را ایجاد کند:

• گیجی
• دید دوگانه (دوبینی)
• خواب آلودگی
• مرگ ناگهانی (به ندرت)
• مشکل در راه رفتن

تشخیص کیست کلوئیدی

کیست کلوئیدی ممکن است زمانی که یک اسکن تصویربرداری به دلایل دیگر انجام داده‌اید، ظاهر شده و پیدا شود. در موارد دیگر، ممکن است علائم کیست را داشته باشید. پزشک ممکن است شما را به متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد. این متخصص پزشکی است که بیماری‌های سیستم عصبی مرکزی را تشخیص داده و درمان می‌کند. یا ممکن است به جراح مغز و اعصاب ارجاع داده شوید. این جراح جراحی مغز یا نخاع را انجام می‌دهد.
ارائه دهنده مراقبت‌های پزشکی شما در مورد سابقه پزشکی و علائم شما سؤال می‌کند. او به طور فیزیکی شما را معاینه می‌دهد. این معاینه ممکن است شامل یک معاینه عصبی باشد. آزمایش‌های تصویربرداری نیز ممکن است برای بررسی مغز انجام شود. ممکن است از رنگ کنتراست برای کمک به نمایش جزئیات بیشتر در تصاویر استفاده شود. آزمایش‌ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• سی تی اسکن: این یک روش آزمایشی است که از یک سری اشعه ایکس و یک کامپیوتر برای ایجاد تصاویری از داخل بدن استفاده می‌کند. ممکن است اسکن مغز و نخاع انجام شود.
• MRI: در این آزمایش از آهنرباهای بزرگ و رایانه برای ایجاد تصاویر از بدن استفاده می‌شود. اسکن MRI مغز و نخاع شما ممکن است برای به دست آوردن اطلاعات بیشتر در مورد کیست و بافت‌های مجاور انجام شود.

ممکن است بارها و بارها اسکن انجام شود تا مشخص شود کیست در حال رشد است یا خیر.

درمان کیست کلوئیدی

کیست‌های کوچک کلوئیدی بدون ایجاد هیچ گونه هیدروسفالی یا هرگونه علامتی را می‌توان در طول زمان با مطالعات تصویربرداری دوره‌ای مشاهده کرد. کیست کلوئید معمولاً با گذشت زمان بزرگ‌تر می‌شود. این موضوع می‌تواند در صورت عدم درمان تهدید کننده زندگی باشد. به همین دلیل، حتی یک کیست کوچک نیز ممکن است برداشته شود تا خطرات آینده حذف شود. کیست کلوئیدی با جراحی برداشته می‌شود. برداشتن آنها سخت است زیرا اغلب در اعماق مغز قرار دارند. پزشک ارائه دهنده خدمات درمانی شما ممکن است از روش جراحی خاصی استفاده کند که با ابزارهای کوچکی از طریق یک لوله نازک به مغز ارسال می‌شود.
برای کیست‌های کلوئیدی علامت دار درمان قطعی برداشتن با جراحی است. روش‌های برداشتن کیست کلوئیدی با جراحی با استفاده از تکنیک‌های میکرو جراحی با ورود به سیستم بطنی که از طریق آن تومور برداشته می‌شود، انجام می‌شود. با ظهور تکنیک‌های اندوسکوپی با حداقل تهاجم، اکثر کیست‌های کلوئیدی از طریق جراحی آندوسکوپی مغز برداشته می‌شوند. روش آندوسکوپی شامل ایجاد یک برش کوچک در پشت خط مو است که در آن یک سوراخ دسترسی کوچک به مغز ایجاد می‌شود. از طریق درگاه دسترسی، یک دوربین سفت و سخت فیبر نوری وارد بطن می‌شود و کیست کلوئیدی با استفاده از ابزارهای تخصصی که از کانال‌های درون آندوسکوپ عبور می‌کنند، خارج می‌شود.
کیست منعقد شده و محتویات آن از طریق کاتتر مکش می‌شود. دیواره کیست برداشته می‌شود و محل اتصال به طور کامل از طریق آندوسکوپ جدا می‌شود. این روش به میزان قابل توجهی غیر تهاجمی‌بوده و مختل کننده بافت‌های اطراف مغز نیست. پس از جراحی برداشتن، اکثر بیماران با اسکن‌های MRI نظارتی سالانه، تحت نظر قرار می‌گیرند تا پزشکان مطمئن شوند شواهدی مبنی بر عود تومور وجود ندارد. به غیر از برداشتن تومور، هیچ درمان دیگری معمولاً لازم نیست.
هیدروسفالی ناشی از کیست کلوئیدی با شانت درمان می‌شود. این روش جاگذاری یک لوله تخلیه کوچک است که در مغز قرار می‌گیرد و به حذف مایع و کاهش فشار کمک می‌کند.

چه زمانی باید به پزشک خودم مراجعه کنید؟

در صورت داشتن هر یک از موارد زیر، فوراً با پزشک خود تماس بگیرید:

• از دست دادن مختصر هوشیاری (با 115 تماس بگیرید)
• گیجی
• دید دوگانه (دوبینی)
• خواب آلودگی
• مشکل در راه رفتن