آیا تومور هیپوفیز کشنده است ؟ آیا درمان دارد؟!

غده هیپوفیز که به اندازه یک گیلاس است، هورمون تولید می‌کند و در صورت نیاز آن‌ها را در جریان خون آزاد می‌کند. این هورمون‌ها بر رشد بدن تأثیر می‌گذارند و سایر اندام‌های تولید کننده هورمون را تحریک می‌کنند. در موارد نادر، تومور روی غده هیپوفیز ایجاد می‌شود. برخی از این تومورها هورمون ترشح می‌کنند، در حالی که برخی دیگر به طور فعال در این متابولیسم شرکت نمی‌کنند. بنابراین پزشکان بین تومورهای هیپوفیز تولیدکننده و غیرفعال هورمون تفاوت قائل می‌شوند.

علائم تومور هیپوفیز

تومور هیپوفیز از یک سلول دژنره شده غده هیپوفیز ایجاد می‌شود. اگر این سلول قبلاً هورمون تولید می‌کرد، تومور نیز همین کار را می‌کند. این مواد پیام رسان را به صورت کاملاً کنترل نشده آزاد می‌کند و بنابراین تعادل هورمونی بدن را از تعادل خارج می‌کند. تومور هیپوفیز اغلب هورمون پرولاکتین را آزاد می‌کند. این جریان شیر را در زنان تحریک می‌کند و تخمک گذاری را مهار می‌کند و منجر به چرخه قاعدگی نامنظم می‌شود.

در مردان، پرولاکتین، از جمله میل جنسی و باروری را محدود می‌کند. همچنین موهای بدن را کاهش می‌دهد. برای مثال منجر به رشد ریش نازک می‌شود. اگر تومور باعث افزایش هورمون رشد STH شود، علائم به شدت وابسته به سن هستند. در حالی که کودکان تحت این تأثیر به سرعت رشد می‌کنند، هورمون تنها بخش‌های جداگانه بدن را در بزرگسالان بزرگ می‌کند. معمولاً دست‌ها، پاها، بینی، گوش‌ها و چانه. برخی از تومورهای هیپوفیز هورمون ACTH را تولید می‌کنند. این غدد آدرنال را تحریک می‌کند تا کورتیزول بیشتری ترشح کند. با گذشت زمان، این امر منجر به افزایش وزن، ضعف عضلانی و کاهش تراکم استخوان می‌شود. علاوه بر این، بیش از حد دائمی کورتیزول می‌تواند منجر به بیماری‌هایی مانند دیابت شیرین و فشار خون بالا شود.

تومور غیر فعال هورمونی

این تومور اغلب به طور کاملاً تصادفی تشخیص داده می‌شود. به دلیل رشد آهسته آن، معمولاً برای مدت طولانی هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. تنها با افزایش اندازه تومور باعث ایجاد علائمی مانند سردرد یا حالت تهوع می‌شود. علاوه بر این، اغلب به عصب بینایی فشار می‌آورد. اختلال بینایی یا نارسایی میدان بینایی توسط پزشک تشخیص داده می‌شود.

اگر خود هیپوفیز منقبض باشد، دیگر نمی‌تواند برخی از هورمون‌ها را تولید کند. عواقب نارسایی هیپوفیز بسیار متنوع است. از جمله کاهش یا افزایش ناگهانی وزن، خستگی، ضعف، مشکلات گوارشی و خلق و خوی افسردگی. رنگ پریدگی پوست، کمبود میل جنسی و قند خون پایین نیز می‌تواند نشانه های تومور هیپوفیز باشد.

انواع تومور هیپوفیز

غده هیپوفیز سلول‌های غده‌ای مختلف و مواد پیام رسان مختلف (هورمون‌ها، مواد غدد درون ریز) را تشکیل می‌دهد. تومور هیپوفیز از هر یک از این سلول‌های غده‌ای مختلف ایجاد می‌شود و متعاقباً باعث تولید بیش از حد هورمون مورد نظر می‌شود. حدود 60 درصد از بیماران دارای چنین آدنوم هیپوفیز فعال غدد درون ریز هستند.

در 60 تا 70 درصد موارد، سلول‌ها هورمون تولید کننده شیر پرولاکتین را افزایش می‌دهند. این تومور هیپوفیز پرولاکتینوما نامیده می‌شود. در حدود پنج درصد موارد، هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) تحت تأثیر تولید بیش از حد قرار می‌گیرد. به ندرت، آدنوم هیپوفیز تولید تیروئید و هورمون‌های جنسی را تحریک می‌کند. علاوه بر این تومورهای فعال غدد درون ریز، تومورهایی نیز وجود دارند که بر تولید هورمون تأثیری ندارند. در حدود 40 درصد از همه افراد مبتلا، آدنوم هیپوفیز غدد درون ریز غیر فعال باقی می‌ماند.

تشخیص تومور هیپوفیز

یک بحث مفصل با پزشک شما اولین نشانه‌های تومور هیپوفیز را ارائه می‌دهد. او در درجه اول در مورد شکایات خاص و وضعیت سلامت عمومی شما سوال خواهد کرد. پس از آن یک معاینه فیزیکی انجام می‌شود که طی آن او علل احتمالی علائم شما را بررسی می‌کند. برای مثال، اگر از اختلالات میدان بینایی رنج می‌برید، او یک آزمایش چشم بالینی را انجام می‌دهد. روش‌های تصویربرداری مانند تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT) موقعیت و وسعت دقیق تومور را نشان می‌دهد. بر اساس نتایج به دست آمده، متخصص غدد به عنوان متخصص هورمون‌ها، یک برنامه درمانی فردی برای فرد ایجاد می‌کند و در صورت لزوم با جراح مغز مشورت می‌کند.

آیا تومور هیپوفیز درمان می‌شود؟

تومورهای کوچک هیپوفیز اغلب یافته‌های اتفاقی هستند که معمولاً هیچ علامتی ایجاد نمی‌کنند. اگر یک تومور فعال هورمونی بیش از حد پرولاکتین آزاد کند، درمان دارویی می‌تواند کمک کند. تولید این هورمون توسط آگونیست‌های دوپامین کند می‌شود و تعادل طبیعی می‌تواند دوباره متعادل شود. اگر تومور به دلیل افزایش اندازه به ساختارهای مغزی اطراف آسیب برساند یا با دارو قابل درمان نباشد، برداشتن تومور با جراحی می‌تواند منطقی باشد. هدف از این روش برداشتن تومور با کمترین مقدار ممکن است. برای این منظور، جراحان مغز از میکروسکوپ‌های جراحی و آندوسکوپ‌ها استفاده می‌کنند و معمولاً با یک دسترسی کم تهاجمی از طریق بینی کار می‌کنند.

اگر تومور را نمی‌توان جراحی کرد، پرتودرمانی یک گزینه درمانی مناسب است. پرتوهای یونیزان دقیقاً به کار رفته رشد تومور را مهار یا متوقف می‌کند. پزشک شما می‌تواند این درمان را علاوه بر عمل جراحی توصیه کند.

آیا تومورهای هیپوفیز کشنده هستند؟

خیر. همانطور که در ابتدا گفته شد؛ تومور هیپوفیز عمدتاً تومورهای خوش خیمی هستند که از سلول‌های هورمونی در لوب قدامی غده هیپوفیز رشد می‌کنند و ساختارهای اطراف را جابجا می‌کنند یا به آنها نفوذ می‌کنند. بیش از نیمی از تومورهای هورمونی فعال هستند. بین پرولاکتین فعال (پرولاکتینوم)، hGH فعال (هورمون رشد، آکرومگالی)، ACTH فعال (هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک، سندرم کوشینگ) و TSH فعال (هورمون محرک تیروئید، (TSH-oma) تمایز قائل می‌شوند. آدنوم‌های باقی مانده به عنوان غیر فعال هورمونی توصیف می‌شوند. اگر نوعتومور هیپوفیز به موقع و به درستی تشخیص داده شود. و به دنبال آن درمان مناسبی را دریافت کند نمی‌تواند تهدید کننده زندگی باشد.