متاستاز سرطان ریه به مغز : علائم، تشخیص و درمان

سرطان ریه اغلب به سایر قسمت‌های بدن گسترش می‌یابد که به آن متاستاز ریه گفته می‌شود. یکی از خطرناک‌ترین مناطقی که می‌تواند این اتفاق بی افتد، متاستاز سرطان ریه به مغز است. سرطان ریه که به‌عنوان متاستازهای مغزی شناخته می‌شود و به مغز گسترش می‌یابد، نگرانی‌های شدیدی را در مورد امید به زندگی ایجاد می‌کند اما نباید تسلیم آن شوید. در ادامه به طور کامل در رابطه با متاستاز سرطان ریه به مغز توضیح خواهیم داد.

احتمال وقوع متاستاز سرطان ریه به مغز چقدر است؟

احتمال  این متاستازها نسبتاً شایع هستند و تا 7 درصد از افراد در حال حاضر سلول‌های سرطانی در مغز دارند که برای اولین‌بار سرطان ریه سلول غیر کوچک (NSCLC) تشخیص‌داده‌شده است، و 20 تا 40 درصد از افراد مبتلا به NSCLC در برخی مواقع دچار این عارضه می شوند. اما نتایج آن در افراد مختلف، متفاوت است. متاستازهای مغزی در مرحله شدید سرطان ریه رخ می‌دهد. هنگامی که NSCLC تا این حد پیشرفته باشد، پیش آگهی ضعیف است و امید به زندگی معمولاً کمتر از یک سال است. بااین‌حال، ابزارهای تشخیصی بهبود یافته، درمان‌های مؤثرتر و درک واضح‌تر از نحوه مدیریت علائم باعث شده است تا افراد بیشتری عمر خود را افزایش دهند.

علائم متاستاز مغزی

تشخیص سرطان ریه سلول کوچک اغلب در مراحل اولیه دشوار است و در نتیجه ممکن است حتی قبل از تشخیص سرطان ریه به مغز سرایت کند. سرطان‌های سلول غیر کوچک نیز می‌توانند به مغز سرایت کنند، اما بعداً در طول بیماری و پس از کشف تومور اولیه، این کار را انجام می‌دهند. توجه شود که برای مبتلایان به سرطان ریه مهم است که مراقب علائم متاستاز مغزی باشند. لائم می‌تواند بسته به نوع سرطان ریه که در آن تومور در مغز واقع شده است یا خیر متفاوت باشد، اما علائم رایج متاستاز سرطان ریه به مغز، عبارت‌اند از:

• سردرد
• تهوع و استفراغ
• تشنج
• مشکلات گفتاری
• اسپاسم عضلانی
• بو یا طعم غیرطبیعی
• بی‌حسی یا گزگز در قسمت‌هایی از بدن
• خستگی یا ضعف عضلانی
• مشکل در تعادل یا حرکت
• تغییرات بینایی، از جمله ازدست‌دادن بینایی یا دوبینی

برخی از علائم مربوط به تومورهایی است که بر جمجمه و بافت مغز فشار می‌آورند. این علائم به طور معمول، هنگام اولین‌بار بیدارشدن در صبح بدتر می‌شوند. بسیاری از افراد مبتلا به سرطان ثانویه مغز هیچ علامتی نخواهند داشت و تنها پس از انجام اسکن مغز برای یک بیماری نامرتبط متوجه می‌شوند که به این بیماری مبتلا هستند.

 تفاوت متاستاز سرطان ریه به مغز با سرطان مغز

هنگامی که متاستاز در افراد مبتلا به سرطان ریه اتفاق می‌افتد، بدخیمی ثانویه سرطان مغز در نظر گرفته نمی‌شود. بلکه به آن سرطان ریه متاستاتیک به مغز یا سرطان ریه با متاستازهای مغزی می‌گویند. اصطلاح سرطان مغز فقط برای تومورهایی استفاده می‌شود که منشأ آنها از مغز است. اگر بخواهید نمونه‌ای از سلول‌های سرطانی مغز که از ریه‌ها متاستاز داده‌اند، بگیرید، آنها سلول‌های سرطانی ریه خواهند بود نه سلول‌های سرطانی مغز.

تشخیص متاستاز سرطان ریه به مغز

اگر پزشکان مشکوک باشند که سرطان ریه به مغز شما سرایت کرده است، آزمایش‌های تصویربرداری مانند اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) را که از اشعه ایکس برای ایجاد تصاویر تشخیصی استفاده می‌کند یا تصویربرداری تشدید مغناطیسی (MRI) که این کار را انجام می‌دهد، سفارش می‌دهند. امواج مغناطیسی هم همین‌طور درحالی‌که MRI دقیق‌تر در نظر گرفته می‌شود، اما اگر ایمپلنت‌های فلزی خاصی (از جمله ضربان‌سازهای غیر ایمن) دارید، نمی‌توان از آن استفاده کرد. اگر ضایعه مشکوکی یافت شود اما تشخیص آن نامشخص باشد، ممکن است بیوپسی برای گرفتن نمونه بافت برای ارزیابی انجام شود.

متاستازهای لپتومننژیال

متاستازهای لپتومننژیک (کارسینوماتوز لپتومننژیک) معمولاً یکی از عوارض دیررس سرطان پیشرفته ریه است. پزشکان بیشتر این وضعیت را مشاهده می‌کنند زیرا افراد مبتلا به سرطان ریه عمر طولانی‌تری دارند. متاستازهای لپتومننژال زمانی اتفاق می‌افتند که سلول‌های سرطانی به مایع مغزی نخاعی- مایع شفاف و بی‌رنگی که در مغز و نخاع جریان می‌یابد تا مواد مغذی را تحویل دهد و بالشتکی در برابر آسیب‌ها ایجاد کند- حمله می‌کنند. سلول‌های سرطانی می‌توانند در این مایع مغزی و غنی از اکسیژن رشد کنند. متاستازهای لپتومننژئال اغلب شامل علائم عصبی متعددی هستند.

این مرحله نهایی سرطان با میانگین بقای تنها شش تا هشت هفته است. بااین‌حال، روش‌های جدید ارائه شیمی‌درمانی به طور مستقیم در مایع مغزی نخاعی، این میزان را بین سه تا نه ماه بهبود بخشیده است. همچنین با داروهایی که جهش‌های ژنتیکی در سلول‌های سرطانی را هدف قرار می‌دهند، مانند درمان‌های سرطان ریه مثبت EGFR، موفقیت‌هایی حاصل شده است.

درمان متاستاز سرطان ریه به مغز

اساساً، درمان‌های متاستاز مغزی، درمان‌های احتمالی محسوب نمی‌شوند. هدف آنها کاهش درد و افزایش طول عمر شما با سرطان ریه است که به مغز گسترش‌یافته است. بااین‌حال، این بدان معنا نیست که آنها نمی‌توانند تفاوت قابل‌توجهی ایجاد کنند. گاهی اوقات از داروهای ضدتشنج برای کنترل تشنج استفاده می‌شود. بعد از پیگیری این درمان، مهم است که در نظر بگیرید که آیا تشنج عارضه جانبی درمان دیگری است یا خیر و تعیین اینکه آیا داروی ضدتشنج ممکن است با داروهای دیگری که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشد یا خیر. درمان‌های متاستاز سرطان ریه عبارت‌اند از:

شیمی‌درمانی

بسیاری از داروهای شیمی‌درمانی در درمان متاستاز سرطان ریه به مغز به دلیل وجود سد خونی-مغزی، شبکه‌ای محکم از مویرگ‌ها که برای دورنگه داشتن سموم (از جمله داروهای شیمی‌درمانی) از مغز عمل می‌کند، بی‌اثر هستند. بااین‌حال، شیمی‌درمانی می‌تواند در کاهش اندازه تومورها در ریه‌ها و بنابراین، محدودکردن توانایی خود را به گسترش به مغز مؤثر واقع شود.

درمان هدفمند

داروهای هدفمند برای جهش‌های EGFR، بازآرایی‌های ALK، بازآرایی‌های ROS و سایر جهش‌های ژنتیکی گاهی اوقات می‌توانند به سد خونی مغزی نفوذ کنند. برخی از داروهای جدیدتر برای جهش EGFR و همچنین روش‌های درمانی برای بازآرایی ALK به نظر می‌رسد که در درمان متاستاز سرطان ریه به مغز بسیار مؤثر است. مانند شیمی‌درمانی، این داروها نیز تومور اولیه را کنترل می‌کنند و در نتیجه توانایی آن را برای گسترش بیشتر محدود می‌کنند.

ایمونوتراپی

برخی از داروهای طبقه‌بندی‌شده به‌عنوان ایمونوتراپی می‌توانند از این سد خونی مغزی نیز عبور کنند. هنگامی که یک یا فقط چند متاستاز مغزی وجود دارد، ایمونوتراپی می‌تواند به کنترل طولانی‌مدت بیماری کمک کند. این درمان‌ها هنوز نسبتاً جدید هستند، اما چندین دارو در کاهش متاستازهای مغزی امیدوارکننده هستند. سلول‌های سرطانی پروتئین‌های ایست بازرسی می‌سازند که از جمله سیستم ایمنی به بدخیمی جلوگیری می‌کند، اما مطالعات نشان می‌دهد که داروهای ایمونوتراپی می‌توانند این پروتئین‌ها را مهار کنند و به بدن شما اجازه می‌دهند با سرطان مبارزه کند.

رادیوتراپی کل مغز

اگر اسکن‌ها نشان دهند که متاستازهای مغزی متعددی وجود دارد (بسته به شرایط شما حداقل چهار یا بیشتر از 20 متاستاز وجود دارد)، پزشکان شما ممکن است رادیوتراپی کل مغز را توصیه کند. این درمان دارای همیشه توصیه نمی‌شود، اما برای کسانی که در معرض خطر سکته مغزی یا سایر عوارض جدی مرتبط با متاستازهای مغزی هستند، مناسب است. همچنین می‌توان از رادیوتراپی کل مغز، پس از جراحی برای محدودکردن گسترش سرطان استفاده کرد. با استفاده از این درمان، پرتو به کل مغز و به طور معمول در چند هفته داده می‌شود. عوارض جانبی شایع می‌تواند شامل ازدست‌دادن حافظه (به‌ویژه حافظه کلامی)، بثورات پوستی، خستگی، تهوع و استفراغ، کاهش شنوایی و تشنج باشد.

آنکولوژیست‌های پرتودرمانی اغلب داروها را برای کمک به کاهش علائم توصیه می‌کنند. اگرچه برای درمان سرطان طراحی نشده است، حداقل 75 درصد از افرادی که تحت رادیوتراپی کل مغز قرار می‌گیرند، متوجه بهبود علائم می‌شوند و نشان‌داده‌شده است که بقای کلی را از یک ماه بدون درمان تا دو تا هفت ماه با درمان بهبود می‌بخشد. اگر رادیوتراپی کل مغز برای متاستازهای مغزی شما توصیه شده است، باپزشک خود در مورد مزایا و معایب صحبت کنید.

رادیوتراپی استریوتاکتیک

رادیوسرجری استریوتاکتیک (SRS) نوعی از پرتوهای با دوز بالا است که به ناحیه خاصی از مغز داده می‌شود. ازآنجایی‌که تابش هدفمند است، عوارض جانبی کمتری دارد و نرخ بقای بهتری نسبت به درمان با رادیوتراپی کل مغز ارائه می‌دهند. هنگامی که SRS برای درمان تومورهای بدن استفاده می‌شود، رادیوتراپی بدن استریوتاکتیک (SBRT) نامیده می‌شود. این شکل از رادیوتراپی معمولاً برای افراد مبتلا به تومورهای کوچک‌تر که خیلی نزدیک به مرکز قفسه سینه نیستند (جایی که پرتو می‌تواند سایر اندام‌های حیاتی را تحت تأثیر قرار دهد) اختصاص دارد.

عمل جراحی برای متاستاز سرطان ریه به مغز

جراحی ممکن است یک گزینه برای متاستاز سرطان ریه به مغز باشد اگر:

1. کمتر از سه تومور وجود دارد.
2. رشد به راحتی قابل دسترسی است.
3. هیچ نشانه دیگری از سرطان وجود ندارد.

جراحی ممکن است شامل حذف کامل تومور یا برداشتن جزئی برای کاهش علائم باشد. تشعشعات کل مغز معمولاً به دنبال دارد. ازآنجایی‌که تومورهای سلول کوچک به‌تنهایی به پرتودرمانی پاسخ می‌دهند، جراحی اغلب برای برداشتن سلول‌های NSCLC استفاده می‌شود.

مراقبت تسکینی

اگر گزینه‌های مختلف درمانی بی‌اثر باشند، ممکن است از مراقبت تسکینی برای ارائه تسکین و کاهش استرس مرتبط با تشخیص نهایی استفاده شود. این کار ممکن است شامل استفاده از داروهای ضد درد، فیزیوتراپی و کاردرمانی یا درمان‌های مکمل برای افزایش راحتی و بهبود کیفیت زندگی باشد.

کلام آخر

بهترین کاری که باید انجام شود، شناخت به‌موقع سرطان است تا از مشکلاتی مانند متاستاز سرطان ریه به مغز جلوگیری شود. با تشخیص سریع سرطان، شانس درمان به طور قابل‌ملاحظه‌ای افزایش می‌یابد. متاستاز سرطان ریه به مغز می‌تواند وحشتناک به نظر برسد. اما، به همان اندازه که ممکن است ترسناک باشد، مهم است که به یاد داشته باشید که هیچ مسیر مشخصی در مورد سرطان وجود ندارد. نتایج آن می‌تواند در هر فردی متفاوت باشد یعنی اگر فردی با مشکلات بالایی مواجه شد به این معنی نیست که دیگری هم همان نتایج را تجربه خواهد کرد. بااین‌حال باید بدانید، امید به زندگی مهم‌ترین داروی درمان سرطان است. مطالعات نشان می‌دهد اکثر افرادی که این بیماری را شکست داده‌اند، امید خود را هرگز رها نکرده‌اند. با داشتن امید و نگرش مثبت به آینده می‌توانید بر هر چیزی غلبه کنید.