میلومننگوسل نوعی اسپینا بیفیدا است. اسپینا بیفیدا زمانی اتفاق می‌افتد که ستون فقرات نوزاد در طول بارداری به طور طبیعی تشکیل نمی‌شود. نوزاد با شکافی در استخوان‌های ستون فقرات به دنیا می‌آید. میلومننگوسل کیسه‌ای است که شامل، بخشی از نخاع، پوشش آن (به نام مننژ) و مایع نخاعی است که از شکاف ستون فقرات و پوست عبور می‌کند. این شکاف در پشت نوزاد دیده میشود. در این مقاله به بررسی ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع پرداخته‌ایم. با ما همراه باشید.
علائم و نشانه‌های میلومننگوسل چیست؟
علائم و نشانه‌های میلومننگوسل بستگی به محل آن دارد. میلومننگوسل می‌تواند منجر به موارد زیر شود:
- ضعف، از دست دادن احساس، یا مشکل در حرکت اعضای بدن در زیر سطح میلومننگوسل
- مشکلات مربوط به کنترل مثانه (ادرار) و روده (مدفوع)
- مایع نخاعی بیش از حد در مغز (هیدروسفالی)
- مشکل در نحوه تشکیل مغز (ناهنجاری کیاری)
- مشکلات یادگیری
- تشنج
گاهی اوقات نوزادان مبتلا به میلومننگوسل با سایر مشکلات پزشکی مانند پای پرانتزی، انحنای ستون فقرات، مشکلات لگن، مشکلات قلبی یا مشکلات کلیوی متولد می‌شوند.
انواع اسپینا بیفیدا
انواع دیگر اسپینا بیفیدا عبارتند از:
Spina bifida occulta: این یک شکاف در استخوان‌های ستون فقرات است، اما نخاع و مننژها از آن عبور نمی‌کنند. آنها در محل طبیعی خود در داخل کانال نخاعی قرار دارند و هیچ سوراخی در پشت نوزاد ایجاد نمی‌کنند.
مننگوسل: زمانی است که کیسه‌ای حاوی مایع نخاعی از شکاف ستون فقرات عبور می‌کند. در این حالت نخاع در محل طبیعی خود در کانال نخاعی قرار دارد و پوست بالای مننگوسل اغلب باز است.
چه چیزی باعث میلومننگوسل میشود؟
همه انواع اسپینا بیفیدا در ماه اول بارداری اتفاق می‌افتد. در ابتدا، نخاع جنین صاف است. سپس در لوله‌ای به نام لوله عصبی بسته میشود. اگر این لوله به طور کامل بسته نشود، نوزاد با اسپینا بیفیدا متولد میشود. در میلومننگوسل، کیسه‌ای حاوی بخشی از نخاع، مننژها و مایع نخاعی از شکاف ستون فقرات و پوست عبور می‌کند.
مشخص نیست چرا برخی از نوزادان به میلومننگوسل مبتلا می‌شوند. اگر خانمی در اوایل بارداری ویتامین اسید فولیک کافی دریافت نکند این اتفاق می‌افتد. برخی از شرایطی که منجر به بیماری میلومننگوسل عبارتند از:
- مادر برخی از انواع داروهای تشنج را در دوران بارداری مصرف می‌کند.
- مادر قبلاً یک نوزاد مبتلا به اسپینا بیفیدا داشته است
- اگر مادر دیابت داشته باشد
چگونه میلومننگوسل تشخیص داده میشود؟
اگر باردار هستید، آزمایش‌های غربالگری قبل از تولد برای بررسی اسپینا بیفیدا و سایر نقایص مادرزادی پیشنهاد میشود. تست‌ها کامل نیستند برخی از مادرانی که آزمایش خون آنها مثبت است، نوزادانی بدون میلومننگوسل دارند. حتی اگر نتایج منفی باشد، باز هم احتمال کمی وجود دارد که ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع وجود داشته باشد. با پزشک خود در مورد آزمایشات قبل از تولد، خطرات آن و نحوه برخورد با نتایج صحبت کنید.
تست آلفا فتوپروتئین سرم مادر (MSAFP)
برای آزمایش MSAFP، نمونه‌ای از خون مادر گرفته میشود و از نظر آلفا فتوپروتئین (AFP) پروتئینی که توسط نوزاد تولید میشود آزمایش میشود. عبور مقدار کمی از AFP از جفت و ورود به جریان خون مادر طبیعی است. اما سطوح بالای غیرمعمول AFP نشان می‌دهد که نوزاد یک نقص لوله عصبی مانند میلومننگوسل دارد، اگرچه سطوح بالای AFP همیشه در میلومننگوسل رخ نمی‌دهد. پزشک آزمایش MSAFP را با دو یا سه آزمایش خون دیگر انجام می‌دهد. این آزمایش‌ها معمولاً با آزمایش MSAFP انجام می‌شوند، اما هدف آنها غربالگری برای سایر شرایط، مانند تریزومی ۲۱ (سندرم داون) است، نه نقص لوله عصبی.
یک آزمایش خون به نام آلفا فتوپروتئین (AFP) می‌تواند نشان دهد که آیا یک زن در معرض خطر بالاتری برای داشتن نوزاد مبتلا به میلومننگوسل است یا خیر. همچنین سونوگرافی قبل از تولد یا ام آر آی جنین می‌تواند نشان دهد که آیا کودک دارای میلومننگوسل است یا خیر.
سونوگرافی
سونوگرافی جنین دقیق‌ترین روش برای تشخیص اسپینا بیفیدا در نوزاد قبل از زایمان است. سونوگرافی را می‌توان در سه ماهه اول (11 تا 14 هفته) و سه ماهه دوم (18 تا 22 هفته) انجام داد. اسپینا بیفیدا یا ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع را می‌توان در طول سونوگرافی سه ماهه دوم به طور دقیق تشخیص داد. بنابراین، این معاینه برای شناسایی و رد ناهنجاری‌های مادرزادی مانند اسپینا بیفیدا بسیار مهم است.
آمنیوسنتز
اگر سونوگرافی قبل از تولد تشخیص میلومننگوسل را تایید کرد، پزشک درخواست آمنیوسنتز می‌کند. در طول آمنیوسنتز، پزشک از یک سوزن برای برداشتن نمونه‌ای از مایع از کیسه آمنیوتیک که نوزاد را احاطه کرده است استفاده می‌کند.
چگونه میلومننگوسل درمان میشود؟
پس از زایمان، نوزادی که با میلومننگوسل متولد میشود، برای درمان باید جراحی برای بستن پوست روی میلومننگوسل (معمولاً در عرض 3 روز) انجام شود. همچنین در طی درمان باید آزمایش ناهنجاری کیاری و هیدروسفالی با سونوگرافی، سی‌تی‌اسکن یا MRI انجام شود. پزشک به طور منظم اندازه سر را بررسی می‌کند تا ببیند آیا هیدروسفالی ایجاد میشود یا خیر. سایر مراقبت‌های پزشکی به نیازهای کودک بستگی دارد. درمان‌ها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- شانت برای هیدروسفالی (شنت مایع نخاعی را به داخل شکم تخلیه می‌کند تا تجمع نکند)
- بریس‌های پا برای کمک به راه رفتن
- یک لوله (به نام کاتتر) برای کمک به تخلیه مثانه
- جراحی روی ستون فقرات یا پاها
- جراحی برای ناهنجاری‌های کیاری
- فیزیوتراپی (PT)
- کاردرمانی (OT)
برخی از میلومننگوسل‌هایی که قبل از تولد ایجاد می‌شوند، با جراحی درمان می‌شوند. گاهی اوقات این می‌تواند احتمال ابتلای نوزاد به هیدروسفالی را در آینده کاهش دهد. و قدرت پاهای کودک را بیش‌تر کند. این جراحی خطراتی برای مادر و نوزاد دارد، بنابراین پزشکان و خانواده‌ها باید با هم تصمیم بگیرند که آیا جراحی برای آنها مناسب است یا خیر.
اکثر کودکان مبتلا به میلومننگوسل به مراقبت‌های پزشکی مداوم نیاز دارند. برای کمک به فرزندتان او را به تمام جلسات پزشکی ببرید و تمام توصیه‌های درمانی مانند دادن دارو و رفتن به PT و OT را انجام دهید.
اگر فرزندتان موارد زیر را دارد فوراً به پزشک خود مراجعه کنید.
- ضعف جدید
- بدتر شدن کنترل مثانه یا روده
- سردرد
- استفراغ
- خستگی
- کمردرد یا درد در ناحیه میلومننگوسل
جراحی قبل از تولد
اگر ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع درمان نشود، عملکرد عصبی در نوزادان مبتلا به این بیماری می‌تواند پس از تولد بدتر شود. جراحی قبل از تولد برای اسپینا بیفیدا (جراحی جنین) قبل از هفته بیست و ششم بارداری انجام میشود. جراحان رحم مادر باردار را با جراحی در معرض دید قرار می‌دهند، رحم را باز می‌کنند و نخاع نوزاد را ترمیم می‌کنند. در بیماران خاص، این روش را می‌توان به صورت کم تهاجمی با ابزار جراحی مخصوص (فتوسکوپ) انجام داد.
کلام آخر
حال که با این بیماری آشنا شدید، همانطور که مشخص است انجام آزمایش‌های غربال گری قبل زایمان اهمیت زیادی دارند. اگر در 53 هفته سوم بارداری این بیماری تشخیص داده شود با جراحی درمان میشود. اما اگر بعد از زایمان علائم ناهنجاری مادرزادی شکاف در نخاع را در فرزند خود دیدید بهتر است سریعا جهت تشخیص دقیق و درمان مناسب به پزشک مراجعه کنید.
نظرات کاربران
سلام تترکلد در نخاع به مناست آیا باید جراحی شود ؟ عوارض جراحی چیست؟واگر جراحی نشود در صورتی که مشکل راه رفتن ندارد چیست؟ پسر ۱۱ساله
با سلام من پسری ۶ ساله دارم که در هنگام تولد متوجه بیماری میلومننگوسل شدیم با اینکه تمامی سونوها و آزمایشات ژنتیکی رو انجام داده بودم و در ۲ ماهگی عمل شد شکر خدا الان خوبه فقط در هنگام گریه مشکل عدم کنترل ادرار رو داشت که تحت درمان است میخواستم بدونم امکان اینکه در بارداری دومم این اتفاق بیافته هست؟