ستون فقرات کمری دارای 5 مهره در بخش کمر است. عصبهایی وجود دارد که از طناب نخاعی و از کانال نخاعی عبور و خارج میشوند. اعصاب حواس را از بالا تا پایین از طریق طناب نخاعی به مغز ارسال خواهد شد و سیگنالهای محرک را به مغز ارسال میکند.
تنگی کانال نخاع زمانی اتفاق میافتد که یک یا چند سوراخ یا حفره بین ستون مهرهها در ستون فقرات شروع به تنگ شدن و کاهش فضای اعصاب کنند. این فرآیند میتواند در داخل کانال نخاعی (جایی که نخاع به مرکز میرود) و یا در سوراخ بین مهرهای که عصبهای نخاعی از کانال نخاعی خارج میشوند، رخ دهد. بسته به محل و میزان تنگی در طول زمان، یک عصب نخاعی یا نخاع ممکن است فشرده شود و باعث درد ، گزگز ، بی حسی و یا ضعف گردد.
انواع تنگی کانال نخاع
تنگی کانال نخاع یا ستون فقرات اصطلاحی عمومی برای باریک شدن یک یا چند روزنه (سوراخهای درون استخوانی) در ستون فقرات است. بسته به مکان دقیق محل تنگی و فشرده سازی عصب، نامهای خاصی برای تنگی نخاع وجود دارد.
دو نوع کلی تنگی ستون فقرات وجود دارد، تنگی جانبی، که شامل فشرده سازی یا التهاب عصب نخاعی است. تنگی کانال مرکزی، که شامل فشرده سازی یا التهاب نخاع است.
تنگی روزنه (تنگی جانبی)
مسیری بین مهرههای دهانه استخوانی است که در آن عصب نخاعی از کانال نخاع بین دو مهره مجاور خارج میشود. هنگامی که یک یا چند عدد از این روزنهها باریک میشوند، به آن تنگی روزنه گفته میشود. با تنگی روزنه، عصب نخاعی فضای کمتری دارد و ممکن است فشرده ، دردناک و یا ناکارآمد شود.
درحالیکه تنگی کانال میتواند در هر سوراخ بین مهرهای در سراسر ستون فقرات رخ دهد، اما بیشتر در ستون فقرات کمر اتفاق میافتد. همچنین میتواند در ستون فقرات گردنی رخ دهد اما به ندرت در ستون فقرات قفسه سینه رخ میدهد.
اصطلاحات تنگی روزنه و تنگی جانبی اغلب به جای هم به کار میروند زیرا هر دو به تنگی اطلاق میشوند که به صورت جانبی (در کنار) کانال نخاع اتفاق میافتند. اصطلاحات دیگری که ممکن است برای شناسایی دقیقتر محل فشرده سازی عصب نخاعی استفاده شود عبارتند از:
- تنگی فرورفتگی جانبی : زمانی اتفاق میافتد که عصب نخاعی درست قبل از رسیدن به روزنه بین مهرهای فشرده شود.
- تنگی جانبی دور: هنگامی اتفاق میافتد که عصب نخاعی از سوراخ بین مهرهای خارج شده باشد.
در بسیاری از موارد تنگی روزنه، برخی از تنگیهای فرورفتگی جانبی یا تنگیهای جانبی دور نیز رخ میدهد.
تنگی کانال مرکزی
سوراخ مهره دهانه استخوانی در مرکز مهره است که هنگام عبور از کانال نخاع از طناب نخاع محافظت میکند. هنگامی که یک یا چند مورد از روزنه این مهرهها باریک میشوند، به آن تنگی کانال مرکزی گفته میشود. با تنگی کانال مرکزی، نخاع فضای کمتری دارد و ممکن است فشرده شود. که میتواند منجر به درد و یا اختلال عملکرد در هر قسمت از بدن در پایین محل فشرده سازی شود.
در حالی که تنگی کانال مرکزی میتواند در هر سوراخ مهرهای در سراسر ستون فقرات رخ دهد، اما بیشتر در ستون فقرات کمری یا گردنی رخ میدهد. همچنین ممکن است هم تنگی روزنه و هم تنگی کانال مرکزی با هم رخ دهند.
هنگامی که تنگی نخاع اتفاق میافتد ، تخمین زده میشود که بین 5 تا 60 درصد موارد حداقل شامل 2 مورد از سطوح ستون فقرات، مانند نواحی گردنی و کمری (تنگی جفتی) باشد.
علت تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی ممکن است به علتهای مختلفی ایجاد شود و باعث کاهش فضا در کانال نخاعی شود. از علل تنگی کانال نخاعی میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از متداولترین عللی که مربوط به تنگ شدن کانال نخاعی است فرسایش و تحلیل آن بر اثر افزایش سن است.
- تنگی کانال نخاعی گاهی مادرزادی است و کانال نخاعی بیمار از بدو تولد کوچکتر از حالت طبیعی است.
- یکی از موارد مربوط به علت تنگی کانال نخاعی است که از عارضههای متابولیک یا تومور نشأت میگیرد.
- بیرونزدگی دیسک کمر، تروما و غیره نیز از دیگر علل دیگر بروز تنگی کانال نخاع است.
علائم و تشخیص تنگی کانال نخاعی
تعدادی از علائم و نشانههای احتمالی تنگی نخاع وجود دارد. علائم و نشانههای خاص عمدتا با توجه به محل و شدت تنگی در ستون فقرات تعیین میشود. برخی از علائم و نشانههای تنگی ستون فقرات ممکن است شامل یک یا چند مورد زیر باشد:
درد رادیکولیکی
دردی که میتواند از ستون فقرات به یک بازو یا پا انتشار یابد، یا ممکن است به ندرت به هر دو دست یا پا انتشار پیدا کند. این درد میتواند از یک درد خفیف یا حساسیت در برابر لمس تا شبیه به یک احساس سوزش باشد. رادیکولوپاتی، شامل نقایص عصبی ناشی از فشرده سازی ریشه عصب نخاعی، مانند گزگز، بی حسی یا ضعف در بازو یا پا میشود.
میلوپاتی
شامل نقایص عصبی ناشی از فشرده سازی نخاع، مانند گزگز، بیحسی یا ضعف است که به دو دست و یا پاها وارد میشود. میلوپاتی همچنین میتواند شامل اختلال در عملکرد در سایر نقاط بدن باشد، مانند مشکلات کنترل مثانه و روده.
سندرم Cauda equina
این سندرم منجر به نقص عصبی ناشی از فشرده سازی عصب cauda equine (ریشه عصب نخاعی که در زیر طناب نخاع ادامه مییابد) میشود. علائم و نشانههای زیادی ممکن است در اندام تحتانی ایجاد شود، از جمله بیحسی ناحیه تحتانی و یا بیاختیاری روده و مثانه.
سندرم Cauda equina برای جلوگیری از آسیب دائمی عصب نیاز به مراقبت فوری پزشکی دارد. در حالی که تنگی نخاع معمولا با دردی همراه است که به ساق پا یا بازو تابش میکند ، اما گاهی اوقات درد به صورت موضعی بیشتر در ستون فقرات مانند کمر یا گردن احساس میشود.
شروع علائم تنگی ستون فقرات
به طور کلی ، علائم تنگی نخاع اغلب به شرح زیر است:
- دردهایی که به آهستگی شروع میشود. به مرور زمان پیشرفت میکند.
- برخلاف دردهای مداوم، این دردها به صورت موقت ناپدید شده و دوباره باز میگردند.
- ایجاد درد در حین فعالیتهای خاص با تنگی کانال کمر (مانند پیادهروی یا دوچرخهسواری در حالی که سر را به صورت مستقیم حالت ایستاده با نگه داشتهاید) و یا موقعیتهایی (مانند ایستادن به صورت مستقیم )
- احساس آرامش در اثر استراحت (نشستن یا دراز کشیدن) و یا هر حالت خم شده (خمشدن به جلو)
- گرچه نادر است ، اما ممکن است تنگی نخاع در درجه اول با نشانه نقص عصبی مانند بیحسی و یا ضعف، به جای درد ظاهر شود.
تشخیص تنگی ستون فقرات
برای تشخیص دقیق تنگی نخاع معمولا به یک فرآیند 3 مرحلهای نیاز است:
سابقه بیمار:
بررسی دقیق سابقه پزشکی بیمار، از جمله علائم و نشانههای اخیر، به کاهش علل احتمالی کمک میکند.
معاینه ی جسمی:
یک پزشک متخصص ستون فقرات را در امتداد گردن یا کمر مشاهده و لمس میکند. علاوه بر آزمایش دامنه حرکتی ستون فقرات، همچنین ممکن است یک سری آزمایشات بالینی برای قدرت پا و یا بازو، رفلکس و احساس (گزگز / بی حسی) انجام شود.
همچنین ممکن است آزمایشات تحریک کننده عصب انجام شود، تا ببینید کدام حرکات یا موقعیتها ممکن است باعث فشرده سازی عصب و وخیمتر شدن درد شوند.
به عنوان مثال ، آزمایش اسپورلینگ ممکن است روی گردن انجام شود. این آزمایش شامل چرخاندن سر به طرف علامت، حرکت دادن آن به حالت کششی و سپس فشار ملایم بر بالای سر است تا پزشک ببیند آیا درد تولید میشود یا خیر.
تصویربرداری پزشکی:
در حالی که سابقه بیمار و معاینه فیزیکی ممکن است تنگی کانال نخاع را نشان دهد، تشخیص باید با تصویربرداری پزشکی تایید شود. وقتی تصویربرداری باریکی سوراخ بین مهرهای و یا سوراخ مهرهای را نشان میدهد که با علائم بیمار مطابقت دارد ، تنگی نخاع تشخیص داده میشود.
MRI متداولترین تصویربرداری است که برای تشخیص تنگی نخاع استفاده میشود ، اما CT با میلوگرافی ممکن است در مواردی استفاده شود که MRI موجود نباشد. یادآوری این نکته نیز مهم است که بسیاری از افراد براساس آنچه در تصویربرداری پزشکی مشاهده میشود دچار تنگی نخاع هستند، اما علائمی ندارند و نیازی به درمان ندارند.
آزمایشهای تشخیصی دیگری که ممکن است مورد استفاده قرار گیرد شامل آزمایش الکترودیاگنوتیک و تزریقهای تشخیصی است که ممکن است به شما کمک کند و مشخص شود کدام عصب خاص نخاعی علائم را ایجاد کرده است.
درمان تنگی کانال نخاع
بیشتر موارد تنگی ستون فقرات را میتوان با ترکیبی از درمانهای غیر جراحی، مانند فیزیوتراپی، داروهای ضد درد، اصلاح فعالیت و یا تزریق اپیدورال درمان کرد. هنگامی که با وجود درمانهای غیرجراحی، درد شدید و یا نقصهای عصبی همچنان بدتر میشود، ممکن است جراحی در نظر گرفته شود.
فیزیوتراپی
برنامه مناسب فیزیوتراپی و ورزش تقریبا جز هر فرآیند درمان تنگی ستون فقرات است. پزشک معالج ممکن است یک برنامه فیزیوتراپی تحت نظارت را تجویز کند. بعد از یک دوره آموزش فیزیوتراپی، اکثر افراد میتوانند به برنامه ورزشی خود بپردازند. نکته اصلی این است که به آرامی شروع کنید و با گذشت زمان قدرت و تحمل را در خود ایجاد کنید یا افزایش دهید.
اصلاح فعالیت
توصیه میشود از انجام فعالیتهایی که علائم تنگی کانال نخاع را بدتر میکنند خودداری کنید. برای تنگی کانال نخاعی کمر، بیماران معمولا در حالی که رو به جلو خم میشوند، راحتترند. به عنوان مثال، یک تغییر فعالیت پیشنهادی ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- به جای قائم راه رفتن به واکر یا سبد خرید تکیه داده، در حالی که خم شدهاید راه بروید.
- استفاده از دوچرخه ثابت (به جلو متصل به فرمان) به جای پیادهروی برای ورزش.
- استفاده از صندلیهایی با پشتی کمر قابل تنظیم، به جای صندلی با پشتی کاملا صاف.
برخی از افراد ممکن است با استفاده از بریس کمر یا گردن احساس تسکین کنند، که میتواند از حرکت ستون فقرات به روشی دردناک جلوگیری کند. اگرچه استفاده از بریس معمولا فقط برای دورههای کوتاه مدت برای جلوگیری از تحلیل مجدد و بیشتر عضلات توصیه میشود ، که میتواند منجر به حمایت کمتر از ستون فقرات و درد بیشتر شود.
داروها
داروهای رایج مورد استفاده برای کاهش درد تنگی ستون فقرات عبارتند از:
استامینوفن (تایلنول): از طریق سیستم عصبی مرکزی (مغز و نخاع) برای تسکین درد کار میکند. این دارو بدون نسخه یا با نسخه پزشک در دسترس است.
داروهای ضدالتهاب غیر استروئیدی(NSAID): به کاهش التهاب و درد کمک میکنند. نمونههایی از NSAIDs شامل آسپرین ، ایبوپروفن ، ناپروکسن و سلکوکسیب است. NSAIDها بدون نسخه یا از طریق نسخه پزشک در دسترس هستند. با استفاده دقیق ، یک دوره کوتاه مدت داروی مخدر ممکن است برای دورههای شدید درد مربوط به عصب مفید باشد. برخی از پزشکان همچنین ممکن است داروهای شل کننده عضلات و داروهای حساسیتزدایی اعصاب مانند گاباپنتین را تجویز کنند.
عوارض جانبی داروها همیشه نگران کننده است. به عنوان یک اقدام احتیاطی ، برای بیماران ضروری است که اطمینان حاصل کنند، که پزشک و داروساز آنها از تمام داروها و آلرژیهای دارویی آنها مطلع هستند. هنگام مصرف هر دارویی ، چه بدون نسخه و چه با نسخه ، برچسب هشدار را با دقت بخوانید و دنبال کنید.
تزریق استروئید اپیدورال
با استفاده از هدایت اشعه ایکس (فلوروسکوپی) و رنگ کنتراست، یک سوزن به دقت در کانال نخاع قرار داده میشود تا کورتیکواستروئید به فضای اپیدورال تزریق شود. هدف از تزریق استروئید اپیدورال کاهش التهاب ریشه عصبی و یا نخاع است. در حالی که تسکین درد ناشی از تزریق استروئید اپیدورال معمولا موقتی است، اما ممکن است فرصتی را برای ادامه تمرینات و کششها به عنوان بخشی از یک برنامه فیزیوتراپی فراهم کند.
تزریق اپیدورال همیشه تسکین دهنده نیست و در موارد نادری عوارض جانبی جدی وجود داشته است. بحث در مورد خطرات و مزایای بالقوه تزریق اپیدورال با یک متخصص پزشکی بسیار مهم است. تنگی نخاع معمولا به خوبی به درمانهای غیر جراحی پاسخ میدهد. برای برخی افراد، ممکن است علائم و نشانهها ناتوانکننده بوده و نیاز به جراحی باشد.
نظرات کاربران
با سلام ایا امکان جراحی میکروسکپی برای یک مریض هشتاد ساله که دچار تنگی کانال هست وجود داره؟ از اونجایی که ما ساکن تبریز هستیم میخواستم خواهش کنم فقط بفرمایید که میشه این جراحی رو میکروسکپیک انجام داد یا نه؟ اگر نیاز هست mri مریض رو ارسال کنم خدمتتون
سلام خانمی در دهه ۲۰ سالگی دچار بیرون زدگی دیسک یا تنگی کانال نخاع یا سوراخ بین مهره ایی دارد میتواند باردار شود ؟
سلام سمتراستکمرمدیسک دارمالان هم2سالیه سمت چپم تنگی کانال نخاعی شدم ام ارایی کردم گفتن تنگی گرفتین ساق پای چپم هیچ حسی نداره امکانش الان چیه دکترگرامی چکارکنم خسته شدم من45سالمه خانومم