عفونت ستون فقرات چیست و چه علائمی دارد؟

عفونت ستون فقرات یکی از بیماری‌هایی است که باید جدی گرفته شود. اسپوندیلودیسیت عفونت هم‌زمان یک یا چند دیسک بین مهره‌ای (دیسکیت) و یک یا چند مهره (اسپوندیلیت) است.عفونت ستون فقرات باعث التهاب و بدتر شدن اجزای ستون فقرات درگیر می‌شود.

اسپوندیلودیسیت عمدتاً به دلیل باکتری‌ها ایجاد می‌شود. اما می‌تواند پیامد آلودگی قارچی یا انگلی نیز باشد .در حال حاضر، افرادی که به اسپوندیلودیسیت مبتلا می‌شوند می‌توانند روی درمان محافظه‌کارانه و درمان جراحی (درمانی که در صورت شکست رویکرد محافظه‌کارانه اتخاذ می‌شود) حساب کنند.

خلاصه‌ای از مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای

مهره‌ها 33 تا 34 استخوان نامنظم هستند که روی‌هم قرار گرفته‌اند و ستون مهره‌ها (راچیس) را تشکیل می‌دهند که محور حمایت‌کننده بدن انسان و محل نشستن نخاع (که همراه با مغز است). سیستم عصبی مرکزی را تشکیل می‌دهد. مهره‌ها بسته به بخش ستون مهره در نظر گرفته شده متفاوت به نظر می‌رسند. به‌طورکلی، بااین‌حال، در هر یک از آنها همیشه می‌توان 3 قسمت مشترک را شناسایی کرد: بدن مهره، قوس مهره و سوراخ مهره.

دیسک‌های بین مهره‌ای ساختارهای مدور فیبروغضروف هستند که تک‌تک مهره‌ها را از یکدیگر جدا می‌کنند؛ بنابراین، یک دیسک بین مهره‌ای عنصر جداکننده بین دو مهره مجاور است.

دیسک‌های بین مهره‌ای به لطف ماده ژلاتینی موجود در آنها – به‌اصطلاح هسته پالپوزوس – به‌عنوان نوعی پدهای ضربه‌گیر عمل می‌کنند. وظیفه آنها در واقع جذب ضربه‌ها و بارهایی است که بر ستون فقرات سنگینی می‌کند.

عفونت ستون فقرات یا اسپوندیلودیسیت چیست؟

اسپوندیلودیسیت عفونت یک یا چند دیسک بین مهره‌ای (دیسکیت) همراه با عفونت یک یا چند مهره ستون فقرات (اسپوندیلیت) است. اسپوندیلودیسیت یک بیماری التهابی است (التهاب در نتیجه عفونت است) که باعث بدتر شدن مهره‌های آسیب‌دیده و دیسک‌های بین مهره‌ای می‌شود. اسپوندیلودیسیت وضعیتی است که می‌تواند هر بخش از ستون فقرات را تحت‌تأثیر قرار دهد. بااین‌حال، آمار نشان داده است که در 60 تا 70 درصد موارد، ستون فقرات کمری (بنابراین مهره‌های کمر و دیسک‌های بین مهره‌ای کمر) تحمل می‌شود.

علل  عفونت ستون فقرات   

اسپوندیلودیسیت علت اصلی آن را در باکتری‌ها و علل کمتر شایع آن را در قارچ‌ها و انگل‌ها تشخیص می‌دهد.

قبل از پرداختن به جزئیات علل اسپوندیلودیسیت، باید توجه داشت که عوامل عفونی مسبب عارضه موردنظر باتوجه‌به عواملی مانند:

1. آلودگی
2. منطقه جغرافیایی
3. برخی عوامل خطر( در ادامه به طور کامل نامبرده میشوند.)
4. سن بیمار
5. باکتری‌ و قارچ و انگل

در کشورهای صنعتی، باکتری‌های مسئول بیشتر موارد اسپوندیلودیسیت عبارت‌اند از:

• استافیلوکوکوس اورئوس
• استرپتوکوک
• استافیلوکوک کواگولاز منفی
• اشریشیا کلی
• سودوموناس
• انتروکوک

از سوی دیگر، در کشورهای درحال‌توسعه، اسپوندیلودیسیت باکتریایی عمدتاً به دلیل مایکوباکتریوم توبرکلوزیس – باکتری مسئول سل – و بروسلا – عامل ایجادکننده بروسلوز است.

قارچ‌هایی که باعث ایجاد اسپوندیلودیسیت می‌شوند:

در میان قارچ‌هایی که بالقوه قادر به ایجاد اسپوندیلودیسیت هستند، کاندیدا آلبیکنس و آسپرژیلوس شایسته ذکر هستند .

انگل‌هایی که باعث اسپوندیلودیسیت می‌شوند:

اسپوندیلودیسیت ناشی از انگل‌ها یک اتفاق بسیار نادر است. از میان انگل‌هایی که می‌توانند باعث اسپوندیلودیسکتیت شوند، اکینوکوکوس گرانولوزوس (عامل هیداتیدوز یا بیماری اکینوکوکال) و توکسوپلاسما گوندی عامل عفونی مسئول توکسوپلاسموز شایسته ذکر هستند.

عوامل خطر ایجاد عفونت ستون فقرات:

اسپوندیلودیسیت بیشتر در صورت وجود موارد زیر رخ می‌دهد: سرکوب سیستم ایمنی، دیابت، چاقی، بیماری قلبی عروقی، فشارخون بالا، مصرف دارو، سوءمصرف داروهای مبتنی بر کورتیزون، سن بالا، نارسایی کلیه، نارسایی کبد، سابقه اخیر جراحی، ستون فقرات، ادراری عفونت‌های دستگاه گوارش، اندوکاردیت، سرطان و بیماری‌های روماتیسمی. 

روش‌های آلودگی عفونت ستون فقرات:

اسپوندیلودیسیت می‌تواند نتیجه آلودگی خون (60-80 درصد موارد بالینی)، آلودگی با تلقیح مستقیم (تقریباً 15 درصد موارد بالینی) و آلودگی مجاورت (تقریباً 13 درصد موارد بالینی) باشد.

اسپوندیلودیسیت بیشتر افراد بالای 50 سال را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و اگرچه با فراوانی مشابه دومی نیست، افراد بین 10 تا 20 سال را مبتلا می‌کند.اسپوندیلودیسیت در مردان 3 برابر بیشتر از زنان است.

علائم عفونت ستون فقرات

شایع‌ترین علائم اسپوندیلودیسیت عبارت‌اند از:

• تب. حالت تب در بیماران مبتلا به اسپوندیلودیسیت ناشی از مایکوباکتریوم توبرکلوزیس کمتر شایع است .
• درد در پشت. ناحیه دقیق نسبت به محل عفونت در امتداد ستون فقرات متفاوت است.
• احساس سفتی در ستون فقرات. این احساس به دلیل انقباض عضلات پاراورتبرال پشت است .
• نقص‌های عصبی حرکتی و یا حسی ناشی از فشرده‌سازی نخاع یا ریشه‌های عصبی نخاعی (رادیکولوپاتی). برخی از نمونه‌های نقص‌های عصبی احتمالی مرتبط با اسپوندیلودیسیت عبارت‌اند از: احساس ضعف در پاها، پاراپلژی یا چهار پلژی اندام‌ها و ازدست‌دادن کنترل اسفنکتر مقعد یا مثانه.
• تغییر شکل ستون فقرات (به‌عنوان‌مثال: افزایش کیفوز)
• تشکیل آبسه اپیدورال. آبسه اپیدورال به نوبه خود مسئول علائم است که بسته به محل تشکیل متفاوت است. به‌عنوان‌مثال، آبسه اپیدورال گردن باعث سفتی گردن، سفتی دهانه رحم و دیسفاژی می‌شود، درحالی‌که آبسه اپیدورال کمری باعث شروع به‌اصطلاح سندرم دم اسبی می‌شود .

ذکر این نکته ضروری است که شدت اسپوندیلودیسیت همیشه با شدت تصویر علامتی موجود مطابقت ندارد. در عمل، این بدان معنی است که ممکن است با اسپوندیلودیسک های خفیف با علائم شدید و اسپوندیلودیسک های شدید که با چند اختلال مشخص می‌شود مواجه شوید.

علائم دیگر

گاهی اوقات به علائم ذکر شده در بالا، اسپوندیلودیسیت می‌تواند بیماری‌های دیگری مانند کاهش وزن، آستنیا، درد لگن، درد شکم و تغییر لوردوز کمری طبیعی را اضافه کند.

مشکلاتی که عفونت ستون فقرات ایجاد میکند

استئومیلیت مهره‌ای عفونت بافت استخوانی مهره‌ها و حفره مدولاری است، یعنی فضایی که مغز استخوان در آن قرار دارد. این عارضه احتمالی اسپوندیلودیسیت یک وضعیت پزشکی بسیار جدی است که در صورت عدم درمان می‌تواند منجر به نقایص دائمی عصبی و در برخی موارد حتی منجر به مرگ شود.

تشخیص عفونت ستون فقرات

ازآنجایی‌که اسپوندیلودیسیت علائم نسبتاً غیراختصاصی ایجاد می‌کند (مشترک با بسیاری از بیماری‌های دیگر ستون فقرات)، تشخیص آن دشوار است و همیشه نیاز به استفاده از طیف گسترده‌ای از معاینات و آزمایش‌های ابزاری دارد.

با پرداختن به جزئیات بیشتر، تحقیقات کلاسیک مفید برای تشخیص اسپوندیلودیسیت شامل موارد زیر است:

معاینه فیزیکی و سابقه پزشکی

آنها توسط پزشک برای ایجاد واضح تصویر علائم، برای روشن شدن وضعیت کلی سلامتی بیمار و تشریح انواع علل محرک احتمالی استفاده می‌شوند.

آزمایش‌های خون

، به‌ویژه سنجش PCR (PCR = C پروتئین واکنشی ). PCR پروتئینی است که به طور معمول در خون وجود دارد و غلظت آن در هنگام پیشرفت التهاب افزایش می‌یابد؛ بنابراین، غلظت بالای CRP نشان‌دهنده یک حالت التهابی است.

سنجش PCR یک آزمایش معتبر است، اما برای تشخیص بیماری مانند اسپوندیلودیسیت کافی نیست.

ام‌آرآی و یا سی‌تی‌اسکن ستون فقرات

 آنها به پزشک اجازه می‌دهند التهاب مضاعف مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای و هرگونه آبسه و / یا تخریب ساختاری را شناسایی کند. آنها همچنین برای تشخیص افتراقی مفید هستند (حذف آن دسته از آسیب‌شناسی‌های ستون فقرات که باعث علائم مشابه اسپوندیلودیسیت می‌شوند).

PET و یا اسکن استخوان

آنها بهترین آزمایش‌ها برای تشخیص التهاب و سایر تغییرات ناشی از اسپوندیلودیسیت در سطح مهره و دیسک هستند. بااین‌حال، لازم به ذکر است که آنها دو آزمایش هستند که با یک تهاجمی مشخص می‌شوند، زیرا شامل تزریق رادیو داروها (که مانند سایر داروها می‌توانند باعث واکنش نامطلوب یا آلرژی شوند) می‌شوند.

بیوپسی

بیوپسی از استخوان و دیسک مهره‌ای که تحت‌تأثیر التهاب قرار گرفته است. بدیهی است که معاینه‌ای است که پزشکان پس از مشاهده وضعیت التهابی مهره‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای با تصویربرداری تشدید مغناطیسی، اسکن PET و غیره انجام می‌دهند. این نوع بیوپسی که به‌عنوان بیوپسی دیسک مهره نیز شناخته می‌شود، برای تأیید تشخیص اسپوندیلودیسیت و تعیین دقیق پاتوژن ایجادکننده این بیماری از طریق معاینه میکروبیولوژیکی ضروری است.

درمان عفونت ستون فقرات

به جز کودکان، در حال حاضر، کسانی که به اسپوندیلودیسیت مبتلا می‌شوند، می‌توانند هم روی درمان محافظه‌کارانه (غیر جراحی) که در واقع خط اول درمان است و هم روی درمان جراحی که در عوض نشان‌دهنده درمان افراطی است، حساب کنند. با ناکارآمدی کامل درمان‌های غیر جراحی مواجه شد.

درمان محافظه‌کارانه اسپوندیلودیسیت

درمان محافظه‌کارانه اسپوندیلودیسیت مبتنی بر تجویز داروهایی است که قادر به ازبین‌بردن پاتوژن مسئول این بیماری و بی‌حرکتی موقت ستون فقرات تحت‌تأثیر التهاب هستند:

داروهایی که بیشتر در حضور اسپوندیلودیسیت استفاده می‌شود، آنتی‌بیوتیک‌ها هستند، زیرا در بیشتر موارد عامل بیماری یک باکتری است. بااین‌حال، اگر عامل دیگری باشد، ممکن است از داروهای ضدقارچ (اسپوندیلودیسیت قارچی) یا ضد انگلی (اسپوندیلودیسیت اکینوکوکال) نیز استفاده شود.

بی‌حرکتی موقت بخش ستون فقرات تحت‌تأثیر التهاب یک عمل مفید برای کاهش استرس در بخش فوق‌الذکر است. بااین‌حال، باید توجه داشت که این راه‌حل همیشه موردبحث بوده است، زیرا در برخی از بیماران ثابت شده است که منبع عوارض جانبی ناخوشایندی است (مثلاً باعث ایجاد انحنای غیرطبیعی در ستون فقرات شده است).

برای درک اثرات درمان محافظه‌کارانه، فرد مبتلا به اسپوندیلودیسکت باید تحت بیوپسی دوره‌ای دیسک مهره قرار گیرد .

برای بهره‌مندی از اثرات درمان محافظه‌کارانه، بیمار مبتلا به اسپوندیلودیسیت ممکن است 4 تا 6 هفته صبر کند. اگر پس از این مدت، علائم بهبودی حاصل نشد، پزشک معالج موظف است به درمان جراحی متوسل شود.

درمان جراحی اسپوندیلودیسیت شامل چه چیزی است؟

به‌عنوان یک قاعده، درمان جراحی اسپوندیلودیسیت شامل سه مرحله است:

1. به‌اصطلاح دبریدمان، یعنی برداشتن بافت‌های استخوانی و دیسکی که تحت‌تأثیر التهاب قرار گرفته و در نتیجه بدتر شده است.
2. رفع فشار ساختارهای عصبی که احتمالاً در حالت التهابی دخیل هستند.
3. همجوشی ستون فقرات، یعنی عمل اتصال دو یا چند مهره به یکدیگر (به‌وضوح، مهره‌هایی که در معرض همجوشی ستون فقرات قرار می‌گیرند، مهره‌هایی هستند که تحت‌تأثیر اسپوندیلودیسیت قرار می‌گیرند).

در حال حاضر، برای انجام 3 عمل فوق‌الذکر، تکنیک‌های جراحی بیش از یک مورد است. انتخاب یک روش به ضرر سایر روش‌ها تصادفی نیست، بلکه به محل اسپوندیلودیسیت و وجود احتمالی مشکلات دیگر (مانند آبسه اپیدورال، تغییر شکل ستون فقرات و غیره) بستگی دارد.