اصطلاح سیاتیک به مجموعه‌ای از علائم مانند درد، سوزن‌سوزن شدن، بی حسی یا ضعف اشاره می‌کند که در امتداد عصب سیاتیک منتشر می‌شود، که معمولاً از ناحیه کمر به پایین تا پاها ادامه می‌یابد.
اصطلاح پزشکی سیاتیک، رادیکولوپاتی کمری است. وضعیتی که در آن ریشه‌های عصب نخاعی در قسمت تحتانی کمر تحریک شده یا فشرده می‌شوند و درد و یا علائم عصبی را در اندام تحتانی ارسال می‌کنند.
شاید تعجب کنید که بدانید یکی از شایع‌ترین علل سیاتیک، فتق دیسک کمر است. در ادامه با خواندن این مقاله با علائم دیسک کمر و سیاتیک بیشتر آشنا شده و متوجه می‌شوید که فتق دیسک کمر چگونه می‌تواند منجر به ایجاد درد در ساق پا یا بی حسی در پا شود.
دیسک کمر می‌تواند ریشه‌های عصب سیاتیک را تحریک کند
کمر (ستون فقرات کمری) وزن قابل توجهی را تحمل می‌کند و دائماً در حال حرکت است و دیسک‌های ستون فقرات را مستعد آسیب و درد می‌کند. صدمه به دیسک می‌تواند باعث شود که هسته نرم داخلی (nucleus pulposus) از موقعیت طبیعی خود خارج شده و به لایه‌های بیرونی فیبری (annulus fibrosus) فشار بیاورد. همچنین ممکن است مواد نرم با پاره شدن حلقه‌های فیبری به بیرون نشت کنند.
دیسک‌ها معمولاً در مجاورت نخاع و ریشه‌های عصبی نخاعی (بخشی از عصب نخاعی هنگام خروج از نخاع) قرار دارند.
عصب سیاتیک یکی از چندین ریشه عصبی است که می‌تواند تحت تأثیر فتق دیسک کمر قرار بگیرد. هر ریشه عصب کمری درد را به قسمت‌های مختلف ساق پا ارسال می‌کند.
هنگامی‌که دیسک فتق می‌کند، می‌تواند باعث موارد زیر شود:
- نشت مواد شیمیایی که باعث التهاب یک یا چند ریشه عصب سیاتیک شود.
- باعث فشرده سازی مستقیم مکانیکی ریشه عصب شود.
درد سیاتیک و علائم عصبی، مانند بی حسی، سوزن‌سوزن شدن و یا ضعف، سپس از ریشه عصبی آسیب دیده به ساق پا می‌روند.
علائم دیسک کمر و سیاتیک
علائم سیاتیک ممکن است از موارد نادر و تحریک کننده تا شدید و ناتوان کننده باشد. علائم بستگی به ریشه خاص عصب نخاعی دارد که در منشأ عصب سیاتیک تحریک شده و یا فشرده می‌شود. ممکن است یک یا چند ریشه عصبی با هم آسیب ببینند.
در حالی که برخی علائم مختص ریشه‌های عصبی هستند، علائم دیگر شایع هستند و در همه انواع سیاتیک رخ می‌دهند.
علائم شایع سیاتیک
معمولاً سیاتیک فقط یک پا را در یک زمان تحت تأثیر قرار می‌دهد و علائم از قسمت پایین کمر یا باسن به ران و پایین ساقه می‌رسد. سیاتیک ممکن است باعث ایجاد درد در جلو، پشت و یا کناره‌های ران و ساق پا شود. چند علامت رایج که در سیاتیک دیده می‌شود عبارت‌اند از:
درد سیاتیک ممکن است ثابت یا متناوب باشد. این درد معمولاً به صورت احساس سوزش یا درد شدید و تیراندازی توصیف می‌شود. درد معمولاً در ناحیه ساق پا در مقایسه با کمر شدیدتر است. درد ساق پا معمولاً در ناحیه ساق پا زیر زانو در مقایسه با سایر قسمت‌های پا بیشتر رخ می‌دهد.
تغییر حس به بی حسی، یا احساس سوزن‌سوزن شدن در پشت ساق پا احساس می‌شود.
ضعف. ممکن است ضعف در پا احساس شود. احساس سنگینی در پای آسیب دیده ممکن است بلند کردن پا از روی زمین را دشوار کند.
تغییر وضعیت ممکن است درد را تشدید یا تسکین دهد. برخی از حالت‌ها ممکن است بر درد سیاتیک تأثیر بگذارد:
درد سیاتیک ممکن است هنگام نشستن، تلاش برای ایستادن، ایستادن طولانی مدت، خم شدن ستون فقرات به جلو، چرخاندن ستون فقرات و یا هنگام سرفه، بدتر شود.
درد ممکن است در حالت خوابیده افزایش یابد یا ثابت بماند و باعث اختلال در خواب شود.
درد ممکن است هنگام راه رفتن، استفاده از بسته حرارتی در ناحیه عقب لگن یا انجام تمرینات لگنی تسکین یابد.
ممکن است علائم سیاتیک دیگری نیز وجود داشته باشد که مخصوص ریشه عصبی آسیب دیده باشد. عصب سیاتیک از ترکیب 5 ریشه عصبی تشکیل می‌شود: این ریشه‌های عصبی شامل L4، L5، S1، S2 و S3 هستند.
علائم سیاتیک برای هر ریشه عصبی
علائم سیاتیک معمولاً زمانی رخ می‌دهد که ریشه‌های عصبی L4، L5 و یا S1 تحت تأثیر قرار گیرد. علائم سیاتیک ناشی از هر یک از این ریشه‌های عصبی در زیر مورد بحث قرار می‌گیرد:
سیاتیک از ریشه عصب L4 ممکن است باعث موارد زیر شود:
- درد در ناحیه لگن، ران و قسمت داخلی زانو و ساق پا.
- از دست دادن حس روی ساق پا داخلی.
- ضعف در عضلات ران که به کشیدن پاها در کنار هم کمک می‌کند.
- از دست دادن رفلکس تاندون در زانو (کاهش رفلکس تکان دادن زانو).
سیاتیک از ریشه عصب L5 ممکن است باعث موارد زیر شود:
- درد در باسن و قسمت خارجی (جانبی) ران و ساق پا.
- از دست دادن حس در ناحیه پوست بین و بالای انگشت شست پا و انگشت دوم.
- ضعف در عضلات باسن و ساق پا.
- مشکل در حرکت مچ پا و بالا بردن انگشت شست پا به سمت بالا.
سیاتیک از ریشه عصب S1، که سیاتیک کلاسیک نیز نامیده می‌شود، ممکن است باعث موارد زیر شود:
- درد در ناحیه باسن، پشت ساق پا و کنار پا.
- از دست دادن حس در قسمت خارجی پا، از جمله انگشتان سوم، چهارم و پنجم.
- مشکل در هنگام بلند کردن پاشنه از زمین یا راه رفتن روی نوک انگشتان.
- ضعف در عضلات باسن و پا.
- از دست دادن رفلکس تاندون در مچ پا (کاهش رفلکس حرکت مچ پا).
درد سیاتیک بیشتر زمانی اتفاق می‌افتد که ریشه‌های عصبی به دلیل بیماری التهابی مانند فتق دیسک یا اسپاسم عضلات لگن تحریک شوند. اگر عصبی فشرده شود، علائم معمولاً شدید است و منجر به ضعف قابل توجه و از دست دادن عملکرد پا می‌شود
انواع سیاتیک
بسته به مدت زمان علائم و اگر یک یا هر دو پا تحت تأثیر قرار گرفته باشند، سیاتیک می‌تواند انواع مختلفی داشته باشد:
سیاتیک حاد: درد سیاتیک حاد یک درد تازه است که به مدت 4 تا 8 هفته از عصب سیاتیک شروع می‌شود. درد احتمالاً خود به خود مدیریت شده و خوب می‌شود و معمولاً نیازی به درمان پزشکی ندارد.
سیاتیک مزمن: سیاتیک مزمن درد مداوم عصب سیاتیک است که بیش از 8 هفته طول می‌کشد و معمولاً با خودکنترلی فروکش نمی‌کند. بسته به علت، سیاتیک مزمن ممکن است نیاز به درمان غیر جراحی یا جراحی داشته باشد.
سیاتیک متناوب: سیاتیک متناوب درد عصبی سیاتیک است که به طور متناوب هر دو پا را درگیر می‌کند. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است ناشی از مشکلات دژنراتیو در مفصل ساکروایلیاک باشد.
سیاتیک دو طرفه: سیاتیک دو طرفه در هر دو پا با هم اتفاق می‌افتد. این نوع سیاتیک نادر است و ممکن است به دلیل تغییرات دژنراتیو در مهره‌ها و یا دیسک در چندین سطح نخاعی یا شرایط جدی مانند سندرم cauda equina رخ دهد.
به طور غیررسمی، اصطلاح سیاتیک کیف پول را می‌توان برای توصیف درد سیاتیک که هنگام نشستن روی کیف (یا هر جسمی در جیب پشت شلوار) ایجاد می‌شود، به کار برد.
درمان سیاتیک بر رفع علائم دیسک کمر و سیاتیک متمرکز است. مشورت با پزشک برای تشخیص صحیح، بررسی احتمال وجود یک مشکل جدی پزشکی و درمان مؤثر بسیار مهم است.
نظرات کاربران