کما حالتی از بیهوشی است که در آن فرد پاسخگو نیست و نمیتوان او را بیدار کرد. این میتواند در اثر آسیب به مغز، مانند آسیب شدید سر یا ضربه مغزی ایجاد شود. کما همچنین میتواند در اثر مسمومیت شدید با الکل یا عفونت مغزی (آنسفالیت) ایجاد شود. افراد مبتلا به دیابت اگر سطح گلوکز خون آنها به طور ناگهانی بسیار پایین (هیپوگلیسمی) یا بسیار بالا (هیپرگلیسمی) شود، ممکن است به کما بروند.
کما چیست؟
فردی که در کما به سر میبرد، بیهوش است و کمترین فعالیت مغزی را دارد. آنها زنده هستند اما نمیتوان آنها را از خواب بیدار کرد. و هیچ نشانهای از آگاهی از خود نشان نمیدهند. چشمان فرد بسته خواهد شد و به نظر میرسد که نسبت به محیط خود واکنشی نشان نمیدهد. آنها معمولاً به صدا یا درد پاسخ نمیدهند، یا قادر به برقراری ارتباط یا حرکت داوطلبانه نیستند. و رفلکسهای اساسی مانند سرفه و بلع تا حد زیادی کاهش مییابد. آنها ممکن است بتوانند به تنهایی نفس بکشند، اگرچه برخی از افراد به یک دستگاه برای کمک به تنفس نیاز دارند. با گذشت زمان، فرد ممکن است به تدریج هوشیاری خود را به دست آورد و هوشیارتر شود. برخی از افراد پس از چند هفته از خواب بیدار میشوند. در حالی که برخی دیگر ممکن است به حالت حداقل هوشیاری بروند.
علت کما رفتن چیست؟
کما رفتن علتهای متفاوتی دارد. اما همه آنها سطحی از آسیب به مغز یا CNS را شامل میشوند. این علتها عبارتند از؛
دیابت: اگر سطح قند خون فرد مبتلا به دیابت بیش از حد افزایش یابد، به آن هیپرگلیسمی میگویند. اگر آنها خیلی کم شوند، به آن هیپوگلیسمی میگویند. اگر هیپرگلیسمی یا هیپوگلیسمی برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است کما ایجاد شود.
هیپوکسی یا کمبود اکسیژن: اگر اکسیژن رسانی به مغز کاهش یا قطع شود، مثلاً در هنگام حمله قلبی، سکته مغزی یا نزدیک به غرق شدن، ممکن است کما ایجاد شود.
عفونتها: التهاب شدید مغز، نخاع یا بافتهای اطراف مغز میتواند منجر به کما شود. به عنوان مثال میتوان به آنسفالیت یا مننژیت اشاره کرد.
سموم و مصرف بیش از حد دارو: قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن میتواند منجر به آسیب مغزی و کما شود. همانطور که مصرف بیش از حد برخی از داروها ممکن است منجر به آسیب مغزی شود.
آسیبهای تروماتیک مغزی: تصادفات جادهای، آسیبهای ورزشی و حملات خشونت آمیز که شامل ضربهای به سر میشود. میتواند باعث کما شود.
مراقبت و نظارت بر فردی که در کما است چگونه است؟
پزشکان سطح هوشیاری فرد را با استفاده از ابزاری به نام مقیاس کما گلاسو ارزیابی میکنند. این سطح به طور مداوم برای علائم بهبود یا وخامت کنترل میشود. مقیاس کما گلاسکو 3 چیز را ارزیابی میکند:
- باز شدن چشم: نمره 1 به معنای عدم باز شدن چشم و 4 به معنای باز شدن چشمها خود به خود است.
- پاسخ شفاهی به یک فرمان: نمره 1 به معنای عدم پاسخ و 5 به معنای هشدار و پاسخ مناسب است.
- حرکات داوطلبانه در پاسخ به یک فرمان: نمره 1 به معنای عدم پاسخ و 6 به معنای اطاعت از دستورات است.
اکثر افرادی که در کما هستند نمره کلی 8 یا کمتر خواهند داشت. نمره کمتر به این معنی است که احتمالا فرد آسیب مغزی شدیدتری را تجربه کرده باشد. و احتمال بهبودی کمتری داشته باشد.
در کوتاه مدت، فردی که در کما است به طور معمول در بخش مراقبتهای ویژه (ICU) تحت مراقبت قرار میگیرد. درمان شامل حصول اطمینان از پایداری وضعیت آنها و پشتیبانی از عملکردهای بدن مانند تنفس و فشار خون در حین درمان است.
در بلندمدت، پزشکان درمان کاملتری را در بخش بیمارستان انجام خواهند داد. این میتواند شامل تامین تغذیه، تلاش برای جلوگیری از عفونت، حرکت منظم فرد به طوری که دچار زخم بستر نشود و تمرین ملایم مفاصل برای جلوگیری از سفت شدن آنها باشد. تجربه در کما بودن از فردی به فرد دیگر متفاوت است. برخی از افراد احساس میکنند که میتوانند وقایعی را که در اطرافشان اتفاق افتاده در حالی که در کما بودند را به خاطر بیاورند. در حالی که برخی دیگر قادر به انجام این کار نیستند.
هنگام ملاقات با افرادی که در کما هستند چگونه رفتار کنیم؟
هنگام ملاقات با دوست یا عزیزی که در کما است، بهتر است وقتی رسیدید اعلام کنید کی هستید و به طور کامل خود را معرفی کنید. همانطور که معمولاً با آنها در حالت طبیعی صحبت میکردید. صحبت کنید. هر صحبتی که در کنار آنها بکنید امکان دارد بشنوند. پس بهتر است حرفهای نگران کننده در کنار آنها زده نشود. عشق و حمایت خود را به آنها نشان دهید. حتی نشستن و گرفتن دست آنها یا نوازش پوست آنها میتواند یک آرامش عالی باشد. تحقیقات همچنین نشان داده است که تحریک حواس اصلی لامسه، شنوایی، بینایی و بویایی به طور بالقوه میتواند به بهبودی فرد از کما کمک کند. روی احساسات خوشایند تمرکز کنید. علاوه بر صحبت کردن با فرد و گرفتن دست او، موسیقی مورد علاقه او را از طریق هدفون پخش کنید. همچنین در اتاق او گل بگذارید یا عطر مورد علاقه او را اسپری کنید. تا حواس اصلی فرد را تحریک کنید.
بهبودی کامل از کما چقدر زمان میبرد؟
کما معمولاً فقط چند هفته طول میکشد، در این مدت فرد ممکن است به تدریج از خواب بیدار شود و هوشیاری خود را به دست آورد. یا به حالت دیگری از بیهوشی به نام حالت حداقل هوشیاری پیشرفت کند. یعنی حالتی که در آن فرد بیدار است اما هیچ نشانهای از آگاهی از محیط اطراف یا خود نشان نمیدهد. یک حالت حداقل آگاهانه که در آن فرد آگاهی محدودی دارد که میآید و میرود. برخی از افراد ممکن است به تدریج از این حالات بهبود پیدا کنند، در حالی که برخی دیگر ممکن است تا سالها بهبود نیابند. افرادی که از کما بیدار میشوند معمولاً در ابتدا بسیار آشفته و گیج هستند.
برخی از افراد بهبودی کامل پیدا میکنند و کاملاً تحت تأثیر کما قرار نمیگیرند. برخی دیگر به دلیل آسیب به مغزشان ناتوانیهایی خواهند داشت. آنها ممکن است در طول دوره توانبخشی به فیزیوتراپی، کاردرمانی و ارزیابی روانشناختی و حمایت نیاز داشته باشند و ممکن است تا پایان عمر نیاز به مراقبت داشته باشند. شانس بهبودی فردی از کما تا حد زیادی به شدت و علت آسیب مغزی، سن و مدت زمانی که در کما بوده بستگی دارد. اما نمیتوان بهطور دقیق پیشبینی کرد که آیا فرد در نهایت بهبود مییابد، کما چقدر طول میکشد و آیا مشکلات طولانیمدتی برایش پیشبینی میشود یا خیر.
نظرات کاربران