پلی نوروپاتی‌ها (PNP) بیماری‌های سیستم عصبی محیطی هستند. این بدان معنی است که اعصاب خارج از مغز و نخاع تحت تأثیر قرار می‌گیرند. پلی نوروپاتی می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. دوره‌های این بیماری‌های عصبی نیز می‌تواند بسیار متفاوت باشد. در صورت شناسایی علت، در بسیاری از موارد می‌توان پیشرفت بیماری را کاهش داد. در برخی موارد می‌توان بیماری را متوقف کرد. علائم پلی نوروپاتی اغلب بسیار ناراحت کننده هستند. گاهی حتی می‌توان از این بیماری پیشگیری کرد. در مورد علائم معمولی، افراد مبتلا باید در اسرع وقت به دنبال کمک پزشکی باشند. در پلی نوروپاتی، چندین عصب در سیستم عصبی محیطی آسیب می‌بینند. در نتیجه، محرک‌ها نمی‌توانند به سیستم عصبی مرکزی منتقل شوند یا فقط به میزان محدودی منتقل شوند. سیستم‌های مختلف بدن می‌توانند تحت تأثیر قرار گیرند.
اختلالات مختلفی در نواحی آسیب دیده بدن رخ می‌دهد. برای مثال، احساس غیر طبیعی، سوزن سوزن شدن یا سوزش در بازوها و پاها رخ می‌دهد. لمس و محرک‌های درد دیگر به درستی درک نمی‌شوند. یا عملکرد اندام‌ها و ماهیچه‌ها مختل می‌شود. PNP معمولاً به آرامی شروع می‌شود و اختلالات به تدریج افزایش می‌یابد. اگر اختلالات بیش از هشت هفته ادامه داشته باشد، PNP مزمن نامیده می‌شود.
علت پلی نوروپاتی چیست؟
علت پلی نوروپاتی متفاوت است. عوامل احتمالی عبارتند از:
- دیابت شیرین (شایع‌ترین علت)،
- اعتیاد به الکل
- باریک شدن ستون فقرات کمری (تنگی کانال نخاعی)
- بیماری‌های کبدی
- سوء تغذیه: بری بری، پلاگر، بیماری سلیاک، کمبود ویتامین (B1، B6، B12، اسید فولیک)
- مواد سمی مانند فلزات سنگین.
- عوارض جانبی دارو.
- عفونت‌ها: بیماری لایم، سیفلیس، ویروس‌های واریسلا-زوستر، HIV.
- علل هورمونی: کم کاری تیروئید.
- بیماری‌های خودایمنی: سندرم گیلان بار، پلی نوروپاتی دمیلینه کننده التهابی مزمن (CIDP)، سارکوئید، آرتریت روماتوئید.
- بیماری‌های سرطانی: سرطان برونش، سرطان سینه، لوسمی
- بیماری ارثی: نوروپاتی حسی حرکتی ارثی
نوروپاتی عصبی محیطی چه علائمی دارد؟
در مورد پلی نوروپاتی‌ها، بسته به علت و مرحله، قسمت‌های مختلف سیستم عصبی محیطی آسیب می‌بیند. به همین علت علائم مختلفی ظاهر می‌شود.
علائم احتمالی عبارتند از:
اختلالات اعصاب حسی
اختلالات اعصاب حرکتی، کاهش رفلکس، تحلیل عضلات، راه رفتن ناپایدار.
علائم رویشی
اختلالات مردمک، تغییرات بافت ساختاری، مشکلات گردش خون، اختلالات تخلیه مثانه، اختلال نعوظ.
اختلالات اعصاب حرکتی
این اعصاب حرکات ماهیچه را کنترل می‌کنند. در ابتدای بیماری و در مراحل تحت تأثیر قرار می‌گیرند و فلج عضلانی رخ می‌دهد.
اختلالات عملکرد عصب جمجمه‌ای
برخی از بیماری‌ها نیز می‌توانند به اعصاب جمجمه آسیب برسانند. عواقب احتمالی شامل علائم زیر است:
- فلج صورت عمدتا یک طرفه (فلج صورت)
- محدودیت حرکات ماهیچه چشم (مثلاً با ادراک دوبینی)
- کاهش شنوایی یا سرگیجه
- دیسفاژی
چه اشکال و دوره‌هایی از پلی نوروپاتی وجود دارد؟
بسته به علت و شدت یا گزینه‌های درمانی بیماری زمینه‌ای، دوره‌های مختلفی از پلی نوروپاتی وجود دارد. پلی نوروپاتی معمولاً به آرامی شروع می‌شود و اختلالات به تدریج افزایش می‌یابد. این دوره برای مثال در پلی نوروپاتی دیابتی معمول است. اگر اختلالات بیش از هشت هفته ادامه داشته باشد، به آن پلی نوروپاتی مزمن گفته می‌شود. بیماری عصبی نیز می‌تواند در عرض چند روز یا چند هفته ایجاد شود. این دوره برای سندرم گیلن باره معمول است. از این اشکال در پزشکی به عنوان پلی نوروپاتی حاد یا تحت حاد یاد می‌شود.
نوروپاتی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
در ابتدا پزشک سابقه پزشکی بیمار را می‌گیرد. وجود بیماری‌هایی مانند دیابت یا وابستگی به الکل را مورد بررسی قرار می‌دهد. عفونت یا تماس احتمالی با یک ماده نوروتوکسیک مدت کوتاهی قبل یا در طول شروع علائم نیز می‌تواند سرنخ‌های مهمی در مورد علت ایجاد کند. اطلاعات دقیق در مورد علائم می‌تواند نشانه‌های بیشتری از یک علت خاص و شدت بیماری ارائه دهد. آزمایش خون نیز به تشخیص بیماری و علت آن کمک می‌کند.
معاینه‌ی جسمی
در طول معاینه فیزیکی، پزشک عملکردهای مختلف عصبی و عضلانی را بررسی می‌کند. بررسی ادراک احساس، حس موقعیت، قدرت عضلانی و رفلکس‌های عضلانی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. علاوه بر این، پزشک به ویژگی‌های فیزیکی احتمالی توجه می‌کند. برای مثال کاهش توده عضلانی هر ماهیچه یا تغییرات قابل توجه پوست یا اندام. سایر معاینات ( اندازه گیری فشار خون یا ضربان قلب) نیز در صورت لزوم انجام می‌شود.
بررسی ادراک احساس (حساسیت)
دست زدن به پوست با یک جسم نوک تیز و یکنواخت، یا یک جسم سرد و گرم در مورد نوروپاتی، اغلب احساس نمی‌شود. لمس یک چنگال اغلب درک نمی‌شود. بررسی ثبات، راه رفتن و حرکات هدفمند با چشمان بسته نیز انجام می‌شود.
بررسی قدرت عضلانی
گروه‌های عضلانی خاصی باید در برابر مقاومت معاینه کننده منقبض شوند. اگر ضعف عضلانی (فلج) وجود داشته باشد، تنش عضلانی نمی‌تواند به اندازه کافی ایجاد یا حفظ شود.
بررسی رفلکس‌ها
در حالی که بیمار اجازه می‌دهد پاها و دست‌هایش آزادانه آویزان شوند، پزشک با احتیاط به تاندون‌های عضلانی خاصی با چکش رفلکس ضربه می‌زند. این ضربه عضله آسیب دیده را برای انقباض فعال می‌کند (رفلکس عضلانی). در مورد نوروپاتی، رفلکس‌های عضلانی در نواحی آسیب‌دیده اغلب فقط می‌توانند ضعیف شوند یا اصلاً تحریک نشوند.
معاینه بافت
گاهی اوقات بیوپسی بافت عصبی یا پوست یا سوراخ شدن مایع مغزی نخاعی ضروری است. در حین سوراخ کردن مایع مغزی نخاعی با استفاده از یک سوزن توخالی در شرایط استریل از کانال نخاعی در ناحیه ستون فقرات کمری خارج می‌شود.
مطالعات ژنتیکی
در صورت وجود سابقه فامیلی مثبت برای PNP یا وجود علائم معمولی، حتی اگر به صورت پراکنده در خانواده رخ دهد، آزمایش ژنتیک می‌تواند مفید باشد. حذف سایر اشکال، به ویژه التهابی، PNP مهم است. تشخیص نوروپاتی ارثی را می‌توان با یک تصویر بالینی انجام داد.
نوروپاتی چگونه درمان می‌شود؟
در صورت امکان، علت پلی نوروپاتی درمان می‌شود. اگر پلی نوروپاتی ناشی از یک ماده آسیب رسان اعصاب باشد، باید از آن اجتناب شود. در مورد یک علت التهابی بر اساس خود ایمنی، درمان با داروهای سرکوب کننده ایمنی، مانند کورتیزون یا با تنظیم کننده‌های ایمنی، مانند ایمونوگلوبولین‌ها انجام می‌شود. اگر التهاب توسط یک باکتری (مانند بورلیا) ایجاد شود، درمان آنتی‌بیوتیکی انجام می‌شود. درمان دارویی درد در پلی نوروپاتی‌ها می تواند بسیار دشوار باشد. اگرچه درمان درد اغلب می‌تواند درد را کاهش دهد، اما نمی‌توان به رهایی کامل از درد دست یافت. نمونه‌هایی از اهداف درمانی عبارتند از:
- کاهش درد 30 تا 50 درصد
- بهبود کیفیت خواب
- بهبود کیفیت زندگی
- حفظ فعالیت اجتماعی و حفظ روابط اجتماعی
- حفظ توانایی کار
درد را می‌توان با داروهای زیر از جمله داروهای زیر درمان کرد:
- داروهای ضد تشنج (داروهای صرع)
- داروهای ضد افسردگی
- کاربرد خارجی بی حس کننده‌های موضعی یا
- مواد افیونی برای درد شدید
دارویی که برای درمان درد ناشی از پلی نوروپاتی استفاده می‌شود باید حداقل به مدت دو تا چهار هفته مصرف شود تا مشخص شود که آیا عملکرد رضایت‌بخشی دارد یا خیر.
نظرات کاربران