مننژیت عفونت غشاء (مننژ) است که از نخاع و مغز محافظت میکند. هنگامی که غشاها عفونی می‌شوند، متورم می‌شوند و بر نخاع یا مغز فشار وارد میکند. این فشار می‌تواند باعث مشکلات تهدید کننده زندگی شود. علائم مننژیت به طور ناگهانی بروز میکند و به سرعت بدتر می‌شود. مننژیت حاد باکتریایی می‌تواند تهدید کننده زندگی باشد. تقریباً 80 درصد از همه موارد مننژیت مغزی، مننژیت باکتریایی هستند که آن را به شایع‌ترین نوع تبدیل میکند. با مننژیت باکتریایی، بافت‌های اطراف مغز متورم می‌شوند. تورم می‌تواند جریان خون به مغز را کاهش دهد و در نتیجه فلج یا سکته مغزی را به دنبال داشته باشد.
انواع مننژیت
انواع مختلف مننژیت عبارتند از:
- مننژیت باکتریایی که توسط باکتری ایجاد می‌شود.
- مننژیت قارچی که ناشی از قارچ است.
- مننژیت ویروسی (یا آسپتیک)، ناشی از یک ویروس.
- مننژیت انگلی، ناشی از یک انگل (میکرو ارگانیسمی که به فرد می‌چسبد و باعث آسیب می‌شود).
- مننژیت آمیبی، این مننژیت یک عفونت مغزی نادر اما شدید است که توسط ارگانیسم کوچکی به نام آمیبا ایجاد می‌شود.
- مننژیت غیر عفونی که می‌تواند ناشی از سرطان، لوپوس، برخی داروها، جراحی مغز یا آسیب به سر باشد.
پزشکان مننژیت را بر اساس سرعت بروز علائم به دو دسته تقسیم بندی می‌کنند:
مننژیت حاد: در این نوع از مننژیت علائم به سرعت دیده می‌شوند.
مننژیت مزمن: علائم در این دسته از مننژیت طی چند هفته یا چند ماه ظاهر می‌شوند.
چه چیزی باعث مننژیت باکتریایی می‌شود؟
باکتری یا ویروس می‌تواند باعث مننژیت شود. مننژیت ویروسی شایع است، اما مننژیت باکتریایی جدی‌تر است و می‌تواند منجر به آسیب مغزی، فلج یا سکته شود. در برخی موارد حتی می‌تواند کشنده باشد. انواع مختلفی از باکتری‌ها می‌توانند باعث مننژیت شوند. واکسن‌هایی در دسترس هستند که بسیاری از این باکتری‌ها را هدف قرار میدهند. به همین دلیل، باید بدانید چه چیزی باعث مننژیت می‌شود. حتی اگر همه نوع از باکتری‌ها و ویروس‌ها یک ناحیه از بدن را تحت تاثیر قرار دهند، می‌توانند نتایج متفاوتی داشته باشند. به همین علت به درمان‌های متفاوتی نیاز خواهید داشت.
عوامل خطر مننژیت باکتریایی چیست؟
کارشناسان نمی‌دانند که چرا مننژیت اتفاق می‌افتد. برخی افراد زمانی که سیستم ایمنی بدنشان ضعیف است یا اخیراً بیمار شده‌اند به آن مبتلا می‌شوند. آسیب سر نیز می‌تواند خطر ابتلا به مننژیت را افزایش دهد. مننژیت باکتریایی در نوزادان زیر 1 سال و افراد 16 تا 21 ساله شایع‌تر است. همچنین بزرگسالانی که با مشکلات پزشکی خاص، از جمله افرادی که طحال خود را درآورده‌اند در معرض خطر بیش‌تری هستند.
علائم مننژیت باکتریایی چیست؟
شایع‌ترین علائم مننژیت باکتریایی عبارتند از:
- درد گردن همراه با سفت شدن و خشک شدن گردن
- سردرد
- تب شدید
- احساس گیجی یا خواب آلودگی
- کبود شدن بدن
- حساسیت پوستی
- حساسیت به نور
البته مننژیت در کودکان علائم متفاپتی دارد. این علائم عبارتند از؛
- استفراغ از تب بالا
- گریه مکرر
- تورم سر
- کمبود اشتها
- تشنج (اگر مننژیت پیشرفته باشد گاهی در بزرگسالان نیز دیده می‌شود)
علائم معمولاً به سرعت ظاهر می‌شوند، در عرض چند ساعت، یک یا دو روز معمولا علائم ظاهر می‌شود. اگر علائم بالا را دارید یا کودکتان این علائم را دارد بهتر است سریعا به پزشک مراجعه کنید.
علت مننژیت مغزی چیست؟
انواع مختلفی از باکتری‌ها می‌توانند باعث مننژیت شوند. علل اصلی مننژیت عبارتند از؛
- استرپتوکوک پنومونیه
- استرپتوکوک گروه B
- نایسریا مننژیتیدیس
- هموفیلوس آنفولانزا
- لیستریا مونوسیتوژنز
- اشرشیاکلی
مایکوباکتریوم توبرکلوزیس که باعث سل می‌شود، علت کمتر شایع مننژیت باکتریایی (به نام مننژیت سل) است.
مننژیت باکتریایی چگونه تشخیص داده می‌شود؟
برای تشخیص این بیماری پزشک ابتدا پونکسیون کمری انجام می‌دهد تا نمونه‌ای از مایع را از اطراف نخاع بگیرد. سپس مایع برای وجود باکتری، مورد آزمایش قرار می‌گیرد. همچنین پزشک آزمایش‌های دیگری را برای تشخیص مننژیت باکتریایی توصیه میکند. این آزمایشات شامل تصویربرداری از مغز (سی‌تی‌اسکن)، آزمایش خون و ادرار است.
مننژیت باکتریایی چگونه درمان می شود؟
درمان سریع مننژیت باکتریایی بسیار مهم است. درمان به موقع و سریع می‌تواند زندگی فرد را نجات دهد. هنگامی که نوع باکتری مشخص شد، مصرف آنتی بیوتیک را شروع خواهید کرد. آنتی بیوتیک‌ها از طریق سرم تزریق می‌شوند. همچنین گاهی اوقات آنتی‌بیوتیک‌ها همراه با کورتیکواستروئید برای کمک به کاهش التهاب و تورم تجویز می‌شوند. همچنین درمان می‌تواند شامل مایعات فراوان برای جلوگیری از کم آبی بدن شود.
مننژیت باکتریایی چه عوارضی دارد؟
با درمان سریع، بسیاری از افراد مبتلا به مننژیت باکتریایی هیچ مشکل دائمی نخواهند داشت. با این حال، حتی با درمان سریع، برخی از افراد تا پایان عمر با تشنج، آسیب مغزی، کاهش شنوایی و ناتوانی مبارزه می‌کنند. مننژیت می‌تواند کشنده باشد. متاسفانه برخی از افراد مبتلا به این بیماری بر اثر عفونت جان خود را از دست میدهند.
آیا می‌توان از مننژیت مغزی پیشگیری کرد؟
واکسن‌هایی برای کمک به پیشگیری از مننژیت باکتریایی در دسترس هستند. کودکان در حال حاضر به طور معمول واکسن مننژیت را در سنین 11 تا 12 سالگی دریافت می‌کنند. واکسن تقویت کننده در سن 16 سالگی تزریق می‌شود. مننژیت باکتریایی مسری است. اگر در اطراف فردی بوده‌اید که به آن مبتلا شده است، به پزشک مراجعه کنید تا از نحوه پیشگیری این بیماری مطلع شوید.
هر علائمی را در اسرع وقت بررسی و درمان کنید تا از عوارض جلوگیری شود. از پزشک خود در مورد واکسن‌هایی که می‌تواند در برابر مننژیت باکتریایی محافظت کننده باشد، سوال کنید. اگر دچار آنفولانزا شده‌اید و در گردن خود احساس خشکی و سفتی دارید، این می‌تواند نشان دهنده مننژیت نیز باشد. بهتر است برای تشخیص دقیق‌تر و درمان به موقع به پزشک مراجعه کنید.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به مننژیت باکتریایی هستند؟
کودکان زیر 2 ماه بیشترین میزان ابتلا به مننژیت باکتریایی را دارند. حدود 70 درصد از تمام موارد مننژیت باکتریایی، در کودکان زیر 5 سال رخ می‌دهد. بزرگسالان نیز دچار این عارضه می‌شوند، به خصوص اگر دارای عوامل خطر مانند برخی بیماری‌ها، جراحات و جراحی‌ها باشند.
کلام آخر
بیماری مننژیت با التهاب غشاء (مننژ) اطراف مغز یا نخاع مشخص می‌شود. این التهاب می‌تواند توسط انواع مختلفی از باکتری‌ها، ویروس‌ها، قارچ‌ها یا تومورهای بدخیم ایجاد شود. واکنش‌های شیمیایی به تزریق‌های خاص به کانال نخاعی نیز می‌تواند باعث مننژیت شود. این التهاب می‌تواند به طور ناگهانی ایجاد شود یا به تدریج تشکیل شود. در بزرگسالان مننژیت با تب، سردرد و سفت شدن گردن، گاهی همراه با درد عضلات مشخص می‌شود. همچنین حالت تهوع، استفراغ و سایر علائم نیز می‌تواند رخ دهد. مننژیت معمولا با آنتی بیوتیک قابل درمان است. آنتی‌بیوتیک‌های مصرفی شامل؛ آمپی سیلین، کلرامفنیکل، جنتامایسین، پنی‌سیلین، موکسالاکتام، نافسیلین هستند.
نظرات کاربران